Podczas niedawnego Forum Ekonomicznego w Karpaczu, występując na panelu poświęconym Trójmorzu, zwróciłem uwagę na to, że w naszym regionie konieczne jest budowanie wspólnego kapitału społecznego, ponieważ wielkie projekty inwestycyjne, które mają zlikwidować zapóźnienie gospodarcze naszych krajów, zależą od poziomu wzajemnego zaufania, wiedzy oraz przepływu informacji.

Podstawowe pytanie w biznesie brzmi: z kim chcemy robić wspólne interesy? Kogo widzielibyśmy jako partnera we wspólnym przedsięwzięciu? Odpowiedź jest prosta: kogoś, do kogo mamy zaufanie. Trudno mieć jednak zaufanie do kogoś, kogo nie znamy, o kim nie mamy żadnej wiedzy, a na dodatek o kim krążą nieprzychylne słuchy rozsiewane przez innych. Taka sytuacja panuje dziś w obszarze Trójmorza.

Żeby nie być gołosłownym, podam konkretny przykład wzięty z komunikatu polskich służb specjalnych. Otóż w najbardziej krytycznym momencie pandemii we Włoszech media w Europie obiegła wiadomość, że państwo polskie zatrzymało i skonfiskowało transport z maseczkami i materiałami sanitarnymi zakupionymi przez państwo włoskie w Rosji. Sam odebrałem kilka telefonów od znajomych (m.in. z Hiszpanii, Włoch i Czech) zbulwersowanych tym, że Polacy mogli postąpić tak podle, żerując na cudzym nieszczęściu i przywłaszczając sobie cudzą własność. Informacja okazała się fake newsem, rozeszła się jednak bardzo szeroko. Późniejsze sprostowanie nie dotarło już do wszystkich. W wyniku tego został stworzony wizerunek Polski jako kraju nieuczciwego i nieprzewidywalnego, a zatem takiego, któremu nie można ufać i z którym lepiej nie robić interesów...

Tego typu dezinformacje padają dziś, niestety, na podatny grunt w obszarze Trójmorza. Jeżeli bowiem kogoś dobrze znamy i mamy do niego zaufanie, to nie uwierzymy w rozprzestrzeniane o nim kłamstwa. Jeśli natomiast nic o nim nie wiemy, wówczas ziarno nieufności może zostać łatwo zasiane.

Podstawowy problem polega na tym, że bardzo mało o sobie wiemy – nie znamy swoich królów, pisarzy, kompozytorów, reżyserów ani bohaterów narodowych.

Nie mamy dostatecznej liczby tłumaczy. Znam przypadki delegacji biznesowych do Rumunii, które nie były w stanie znaleźć w Polsce tłumacza na wyjazd. Innymi słowy: Trójmorze to nadal terra incognita.

Niestety, systemowo nie robi się nic, by ten stan zmienić. Brakuje w tej przestrzeni przede wszystkim naszych korespondentów zagranicznych. O tym, co dzieje się w Estonii, Rumunii czy Słowenii, Polacy dowiadują się za pośrednictwem Berlina, Paryża, Nowego Jorku lub Moskwy. Obraz Polaków w Rydze, Zagrzebiu czy Pradze kształtowany jest przez media niemieckie, francuskie lub rosyjskie...

Jak to zmienić? Najlepszy tego przykład mamy w Unii Europejskiej. Mówi się, że motorem napędowym UE jest sojusz francusko-niemiecki. Nie powstał on z niczego. Po II wojnie światowej między tymi narodami istniało coś więcej niż nieufność – niechęć, a nawet wrogość. Udało się ją jednak pokonać dzięki wspólnym programom wymiany młodzieżowej, kontaktów kulturalnych, komisji podręcznikowych oraz wielu innych inicjatyw angażujących obie strony. W przypadku Trójmorza jesteśmy obecnie w lepszej sytuacji niż wówczas Francja i Niemcy, ponieważ nie ma między nami wrogości, jest raczej niewiedza i ignorancja. Poza tym więcej nas łączy, niż dzieli, np. wspólnota losu w ostatnich dziesięcioleciach. Dlatego warto skoncentrować się na budowaniu kapitału społecznego między naszymi krajami.