Reklama

Niedziela Zamojsko - Lubaczowska

O Róży Zamoyskiej w setną rocznicę urodzin

Razem „na wozie i pod wozem”

Niedziela zamojsko-lubaczowska 26/2013, str. 6

[ TEMATY ]

sylwetka

Archiwum Doroty Łukomskiej

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Reklama

Połowa lipca 1943 r., niedziela. Tuż przed godz. 11.00 na teren przejściowego obozu przesiedleńczego w Zwierzyńcu przybyli dziwni goście i zasiedli przy specjalnie ustawionych stołach. Naprzeciw nich spędzeni zostali więźniowie - ludzka masa wygłodzonych, przerażonych i zrozpaczonych postaci, których do obozu zwieziono z całej okupowanej Zamojszczyzny. Nie wiedzieli oni, co ich czeka, a spodziewali się tylko najgorszego. Osoby przy stoliku starały się przybrać zachęcający wyraz twarzy, choć na widok tego ogromu ludzkiej nędzy i upodlenia było o to bardzo trudno. Stojący z boku Niemcy, z komendantem obozu na czele, uśmiechali się kpiąco. Wreszcie zza stolika wyszedł wysoki, szczupły mężczyzna i - postępując kilka kroków w stronę więźniów, zaczął powoli tłumaczyć cel swojej wizyty. Otóż uzyskał on zgodę generała SS Odilo Globocnika na zabranie z obozu i przekazanie rodzinom lub wskazanym osobom dzieci, które najbardziej cierpiały w obozowych warunkach. Pierwsza reakcją na te słowa, było cofnięcie się więźniów w tył i zasłonięcie dzieci przez dorosłych. Sytuacja stawała się coraz bardziej niepewna. Wreszcie jedna lub dwie osoby rozpoznały w stojącym przed nimi mężczyźnie ordynata Jana Zamoyskiego. Zaczęły padać pytania, a w przełamaniu lodów pomogła obecność miejscowego proboszcza. Znękani rodzice zaczęli przekazywać dzieci nowym opiekunom i podawać adresy rodzin i bliskich, do których miały one trafić. Akcja w obozie trwała do godzin popołudniowych. Dzieci były przewożone do łaźni, gdzie je kąpano i ubierano w czystą odzież. Komisja lekarska badała małych więźniów i ustalała sposób ich leczenia. W końcu dzieci trafiały do ochronki prowadzonej przez ordynatową Różę Zamoyską, która, mimo iż sama miała w tym czasie dwie małe córeczki, dla wszystkich pensjonariuszy ochronki była najczulszą mamą i opiekunką.

Nie trzeba dodawać, że zarówno ta bardzo trudna akcja, jak i wiele wcześniejszych i późniejszych przedsięwzięć, podejmowanych przez działaczy miejscowej delegatury Rady Głównej Opiekuńczej, były spowodowane postawą młodej ordynatowej, która w ten sposób zyskała sobie przydomek „Anioła Dobroci”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Róża Żółtowska pochodziła z rodziny ziemiańskiej o wspaniałych tradycjach patriotycznych. Jej przodkowie przez wiele pokoleń prowadzili działania w Wielkopolsce, mające na celu zachowanie polskości na terenach zaboru pruskiego, zapobieżenie wynarodowieniu i ocalenie dla swoich następców tradycji polskich i wiary katolickiej. Ojciec przyszłej ordynatowej, Andrzej Żółtowski, praktycznie od wybuchu II wojny światowej włączył się w pomoc uciekinierom, a także działalność konspiracyjną, co we wrześniu 1941 r. przypłacił śmiercią w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

Reklama

Róża i Jan poznali się na przełomie 1929 i 1930 r. w Zakopanem. Wiele lat później szesnasty ordynat z rozrzewnieniem wspominał tamte czasy. Mimo że zasadniczą rozmowę młodzi przeprowadzili dopiero w 1935 r., to jednak fakt, że do niej doszło, świadczy o zrodzonej w Zakopanem wzajemnej fascynacji, która stała się wielkim i trwałym uczuciem. Ślub młodej pary odbył się 30 kwietnia 1938 r. We wrześniu rok później ordynat wyruszył w bój, pozostawiając młodą małżonkę pod opieką swojej matki w willi w Zwierzyńcu. Róża od pierwszych chwil wojny, mimo zaawansowanej ciąży, z zapałem pomagała teściowej w organizowaniu pomocy i opieki dla kolejnych fal uciekinierów. Po urodzeniu córki Elżbiety w listopadzie 1939 r., wraz ze zwierzynieckim proboszczem ks. Stanisławem Szepietowskim, staje na czele Komitetu Opieki nad Ofiarami Wojny, a także pracuje w delegaturze Rady Głównej Opiekuńczej. Czerwiec 1943 r. rozpoczyna pacyfikacja wsi Sochy, leżącej opodal Zwierzyńca. Ordynatowa natychmiast po zakończeniu akcji przez niemieckich oprawców, rusza z pomocą poszkodowanym, ocalałym z masakry. W zrównanej z ziemią wsi ludzie żyli w ziemnych piwnicach i komorach. Pomoc zorganizowana przez Różę Zamoyską polegała na dostarczaniu odzieży i pościeli, żywności i środków czystości oraz innych rzeczy niezbędnych do życia.

Nieugięta postawa i ogromna odwaga ordynatowej doprowadziła do uratowania ze zwierzynieckiego obozu kilkuset dzieci, które w warunkach obozowych skazane były na niechybną śmierć. Po wojnie, w kraju zniewolonym przez komunistyczny reżim ordynat Jan Zamoyski zostaje uznany za zdrajcę i wroga ludu. Trafia na długie lata do więzienia, a jego żona z gromadką dzieci (oprócz dwóch urodzonych w czasie wojny córeczek, w 1945 r. przyszła na świat kolejna córka - Gabriela, a w 1947 r. - upragniony syn Marcin) - pozostaje praktycznie bez środków do życia, opiekując się na dodatek kaleką matką. Razem organizują życie licznej rodziny. Róża kończy kurs pielęgniarski i wykonuje obowiązki instrumentariuszki w pobliskim szpitalu. W Klarysewie, gdzie mieszka z rodziną, na każde wezwanie wykonuje zastrzyki i inne drobne zabiegi. Prowadzi też kiosk warzywny. Jeszcze raz daje dowód, że tylko niezłomna wiara w odmianę losu i niepoddawanie się przeciwnościom może dać siły do ich pokonania. Tak, jak jeszcze niedawno z hitlerowskim najeźdźcą toczyła boje o cudze dzieci, tak teraz z własnym ubóstwem i brakiem wszystkiego Róża Zamoyska walczy o zapewnienie godziwego bytu własnym dzieciom i rodzinie. Wreszcie z więzienia wraca ukochany mąż i po kilku latach dostaje pracę, dzięki której rodzina może się wreszcie poczuć zabezpieczona, żyjąc na odpowiednim poziomie. W 1960 r. przychodzi na świat piąte dziecko Jana i Róży - Agnieszka. Po wielu latach Zamoyscy spędzają wakacje z dziećmi w budzącym tak wiele wspomnień Zwierzyńcu. W październiku 1976 r. Zamoyscy planują wyjazd na krótkie wakacje w Portugalii. Jan czeka na żonę w Estorilu pod Lizboną. Do spotkania i wspólnego wyjazdu już nie dochodzi. 15 października Róża ordynatowa Zamoyska ginie w wypadku autobusu miejskiego, w który uderza ciężarówka. Jest jedyna śmiertelną ofiarą tego wypadku.

Przeżyli z mężem 38 lat pięknego i trudnego życia. Niezłomna postawa ordynatowej, jej upór w dążeniu do obranego celu, a jednocześnie niezmierna czułość i wrażliwość na ludzkie cierpienie, połączona z samarytańskim oddaniem, zapewniła jej trwałe miejsce w historii dziejów Zamojszczyzny. W zwierzynieckim kościele parafialnym wierni jej pamięci mieszkańcy umieścili wzruszające epitafium. Jej imieniem nazwano także szkoły w Zwierzyńcu i Szczebrzeszynie. Róża Zamoyska będąc piękną kobietą, pozostała w ludzkiej pamięci przede wszystkim także jako piękny człowiek, ujmujący wszystkich swoim wdziękiem, łagodnością, przystępnością i życzliwym podejściem do ludzi.

2013-06-26 14:09

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Jestem na swoim miejscu

Niedziela zielonogórsko-gorzowska 19/2024, str. V

[ TEMATY ]

sylwetka

Karolina Krasowska

Dariusz Wojciechowski jest prezesem Polskiego Związku Niewidomych w Zielonej Górze. tworzy teksty piosenek dla zespołu akustyki i poezję. Na swoim „koncie” ma 2 tomiki

Dariusz Wojciechowski jest prezesem Polskiego Związku Niewidomych  
w Zielonej Górze. tworzy teksty piosenek dla zespołu akustyki i poezję. Na swoim „koncie” ma 2 tomiki

Ludzkie życie pisze różne scenariusze. Jedno zdarzenie może zmienić wszystko. Tak było w przypadku Dariusza Wojciechowskiego.

Przez długi czas wiódł „normalne” życie. Miał rodzinę, prowadził nawet własną działalność. Wszystko zmieniło się w okolicach jego 40 urodzin. Dziś, mimo niepełnosprawności, jest spełnionym i szczęśliwym człowiekiem, który pomaga innym, i jak mówi, nie zamieniłby obecnego życia, na to „poprzednie”.
CZYTAJ DALEJ

Niebieska ewolucja

Być wniebowziętym to być pełniej na ziemi. Benedykt XVI przypomniał nam logikę wiary, mówiąc: ponieważ Maryja została wzięta do nieba, to tym bardziej jest z nami.

Człowiek to nie tylko dusza. Od pierwszej chwili poczęcia cały jestem wieczny. Moja dusza jest nieśmiertelna – nie pozna śmierci. A ciało? Przejdzie przez nią jak przez wrota. Nie napiszę, że zabiorę je ze sobą, bo... ono jest niezbywalną częścią mojego istnienia – teraz i w wieczności. Potwierdza to Jezus, który – raz wcielony – już na wieki jest Bogiem i człowiekiem z duszą i ciałem. Nie On jeden. Również mnie, jak każdego człowieka, czeka wieczność w ciele. Poświadcza to wniebowzięcie Maryi – pierwszej w pełni zbawionej, która życiem w Bogu cieszy się w duszy i w ciele.
CZYTAJ DALEJ

Rozważania bp. Andrzeja Przybylskiego: XX niedziela zwykła

2025-08-15 22:59

[ TEMATY ]

rozważania

bp Andrzej Przybylski

Karol Porwich/Niedziela

Każda niedziela, każda niedzielna Eucharystia niesie ze sobą przygotowany przez Kościół do rozważań fragment Pisma Świętego – odpowiednio dobrane czytania ze Starego i Nowego Testamentu. Teksty czytań na kolejne niedziele w rozmowie z Aleksandrą Mieczyńską rozważa bp Andrzej Przybylski.

W czasie oblężenia Jerozolimy przywódcy, którzy trzymali Jeremiasza w więzieniu, powiedzieli do króla: «Niech umrze ten człowiek, bo naprawdę obezwładnia on ręce żołnierzy, którzy pozostali w tym mieście, i ręce całego ludu, gdy mówi do nich podobne słowa. Człowiek ten nie szuka przecież pomyślności dla tego ludu, lecz nieszczęścia». Król Sedecjasz odrzekł: «Oto jest w waszych rękach!» Nie mógł bowiem król nic uczynić przeciw nim. Wzięli więc Jeremiasza i wtrącili go, spuszczając na linach, do cysterny Malkiasza, syna królewskiego, która się znajdowała na dziedzińcu wartowni. W cysternie zaś nie było wody, lecz błoto; zanurzył się więc Jeremiasz w błocie. Ebedmelek wyszedł z domu królewskiego i rzekł do króla: «Panie mój, królu! Źle zrobili ci ludzie, tak postępując z prorokiem Jeremiaszem i wrzucając go do cysterny. Przecież umrze z głodu w tym miejscu, zwłaszcza że nie ma już chleba w mieście». Rozkazał król Kuszycie Ebedmelekowi: «Weź sobie stąd trzech ludzi i wyciągnij proroka Jeremiasza z cysterny, zanim umrze».
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję