Reklama

Józef Elsner i jego Nieszpory Maryjne

Niedziela Ogólnopolska 49/2004

Archiwum

Józef Elsner

Józef Elsner

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Rok 2004 zbliża się już do końca. W kalendarzu życia muzycznego w Polsce złączył się ze 150. rocznicą śmierci Józefa Elsnera, kompozytora i muzycznego wychowawcy Fryderyka Chopina. Te dwie okoliczności jasnogórscy ojcowie chcieli ubogacić przypomnieniem, że Elsner był im bardzo bliski, jak jemu była bliska Jasna Góra.
Trudno jest dzisiaj rozstrzygnąć, czy inicjatorami kontaktów z kompozytorem byli paulini, czy on sam, gdy częścią swojej twórczości chciał się związać z Matką Bożą Częstochowską. Rzeczywistość bowiem tych kontaktów jest nie tylko długotrwała, ale i bogato udokumentowana kompozycjami Elsnera poświęconymi Matce Bożej Częstochowskiej, osobie św. Pawła Pierwszego Pustelnika - patriarchy Zakonu Paulinów, utworami, które osobiście dedykował zmieniającym się przełożonym Zakonu, Klasztoru Jasnogórskiego i działającej tutaj instrumenalno-wokalnej Kapeli Jasnogórskiej.
Około 1829 r. do grona wyróżnionych przez Elsnera miłośników jego muzyki należało pięciu jasnogórskich paulinów: o. Jan Gółkowski (1776-1841) - jemu dedykował utwór sławiący Narodzenie Matki Bożej, obchodzone 8 września; o. Teodor Fortuński (1776-1833) - w latach 1825-28 przeor Jasnej Góry, któremu dedykował hymn o św. Pawle Pierwszym Pustelniku: Ciebie, Pawle, pustyni ozdobo...; o. Remigiusz Wiechulski (1792-1843) - w latach 1828-31 przeor klasztoru, jemu Elsner poświęcił utwór Śpiewajmy Panu; o. Teodor Miernikiewicz (1799-1870) - przeor w latach 1839-48, któremu kompozytor dedykował hymn nieszporny: Witaj, Gwiazdo morza, i o. Łukasz Grządzielski (1795-1866) - długoletni kustosz Jasnogórskiego Sanktuarium, a w latach 1854-57 prowicjał paulinów polskich, któremu Elsner dedykował hymn maryjny Sławna wśród dziewic.
Te osobiste kontakty Elsnera z ojcami jasnogórskimi prawdopodobnie zadecydowały o tym, że zaliczano go do grona ludzi szczególnie bliskich, niemal współbraci Zakonu. Człowiek świecki dopuszczony do tego stopnia bliskości z Zakonem w języku łacińskim nazywany był: confrater - współbrat. Konfratrzy uczestniczyli we wszystkich dobrach, zasługach i przywilejach duchowych Zakonu, po śmierci zaś mieli prawo do pochowania w habicie zakonnym.
Tak więc i Elsner stał się konfratrem Zakonu Paulinów. Razem z nim do konfraterni zostali również przyjęci pozostali członkowie jego rodziny: małżonka Karolina, córka Emilia i dwaj wnukowie: Karol i Józef Englertowie.
Akt z nadaniem Elsnerowi tytułu konfratra Zakonu Paulinów podpisał 27 września 1829 r. o. Teodor Fortuński, ówczesny prowincjał polski. Po blisko dwudziestoletnej przerwie Elsner wyraził swoją więź z Najświętszą Maryją Panną - Patronką Sanktuarium Jasnogórskiego, sięgając po teksty nieszporów maryjnych.
Nieszpory w słowniku liturgicznym oznaczają tę część modlitwy brewiarzowej, którą duchowni diecezjalni byli zobowiązani recytować indywidualnie, a zakonnicy - recytować wspólnie, względnie śpiewać w późniejszych godzinach popołudnia albo wieczorem.
Po formę nieszporów Elsner sięgnął dwukrotnie. Pierwszy raz były to Nieszpory niedzielne, skomponowane dla Kapeli Jasnogórskiej, które po 1834 r. weszły do jej wykonawczego repertuaru, a do dziś są przechowywane w jasnogórskim archiwum muzycznym.
Drugie kompozytorskie przedsięwzięcie Elsnera związane z formą nieszporów spoiło się z Sanktuarium Jasnogórskim przez ideową treść kompozycji - to nieszpory ku czci Matki Bożej Jasnogórskiej, które dedykował o. Eustachemu Hawelskiemu, ówczesnemu prowincjałowi Zakonu Paulinów (1842-46), z wyraźnym wskazaniem wykonawcy - Kapeli Jasnogórskiej. Był wtedy rok 1847, minęło właśnie 130 lat od ukoronowania Cudownego Obrazu Matki Bożej.
Jasnogórskie nieszpory maryjne Elsner komponował, wykorzystując w nich jedynie podstawowy materiał tekstowy, jakim były psalmy: 109 - Rzekł Pan do Pana mego łaskawym swym głosem: / Siądź mi przy boku prawym; 112 - Chwalcie o dziatki, Najwyższego Pana, / Niech Mu jednemu cześć będzie śpiewana; 121 - Ucieszyła mnie wieść pożądana, / Pójdziemy do domu naszego Pana; 126 - Jeżeli domu sam Pan nie zbuduje, / Daremnie nad nim rzemieślnik pracuje; 147 - Jerozolimo, chwal Pana nad Pany, / Ramieniem Jego mur twój opasany oraz kantyk Najświętszej Maryi Panny - Uwielbiaj, duszo moja, sławę Pana mego, / Chwal Boga Stworzyciela tak bardzo dobrego.
Taka koncepcja kompozycji autorowi i wykonawcom jego dzieła zapewniała pełną swobodę wykorzystania utworu dla estradowej prezentacji muzyki religijnej. W przypadku zaś wykonywania go w ramach uroczystości liturgicznych stwarzała praktyczną możność czynnego włączenia się chóru zakonnego. Ten, biorąc na siebie obowiązek wykonania śpiewów antyfon i hymnu: Witaj, Gwiazdo morza w chorałowo-gregoriańskim stylu, dopełniająco ubogacał kompozycję, zapewniał jej integralność i zgodność z kodeksem liturgicznych przepisów.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nowi proboszczowie. Zmiany personalne duchowieństwa w archidiecezji warszawskiej

2024-05-24 09:21

[ TEMATY ]

zmiany księży

zmiany personalne

zmiany kapłanów

fot. Wojciech Łączyński/archwwa.pl

W czasie uroczystości w kaplicy Domu Arcybiskupów Warszawskich nowi proboszczowie złożyli przysięgę i wyznanie wiary oraz złożyli podpisy pod dekretami, które wręczył im metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz. Nowi proboszczowie obejmą parafie 24 czerwca. Publikujemy listę zmian.

Kard. Nycz wręczył dekrety ośmiu nowym proboszczom, z których jednego skierował do nowo utworzonej parafii bł. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Szeligach. Ponadto mianował nowego dyrektora Domu Rekolekcyjno-Wypoczynkowego “Dobry Zakątek w Konstancinie-Jeziornie. Na uroczystości zabrakło nowego proboszcza parafii św. Tomasza, ks. Eryka Czarneckiego, który odbierze dekret w późniejszym terminie.

CZYTAJ DALEJ

Oddał Wszystko Maryi! – prawdziwa historia Prymasa Wyszyńskiego

[ TEMATY ]

kard. Stefan Wyszyński

Maryja

beatyfikacja kard. Wyszyńskiego

Archiwum Instytutu Prymasowskiego Stefana Kardynała Wyszyńskiego

Upokarzany, okłamywany i wyszydzany – tak wyglądał okres więzienia Prymasa Polski. Pomimo wielkich prób, nie ugiął się. Pozostał wierny Bogu. Na dniach odbędzie się jego beatyfikacja. Jaka jest prawdziwa twarz Prymasa Wyszyńskiego? Czego może nas dziś nauczyć? Odpowiedzi udziela Milena Kindziuk w reporterskiej biografii „Kardynał Stefan Wyszyński. Prymas Polski”.

Władze państwowe pozbawiły Wyszyńskiego wszelkich praw. Został uwięziony, nie wiadomo na jak długo, bez wyroku, bez aktu oskarżenia. Był jak więzień obozu koncentracyjnego, lecz jego dramat rozgrywał się na oczach całej Europy. Nieustannie dopominał się więc Prymas pozwolenia napisania listu wyjaśniającego do władz państwowych. Uważał, że jego milczenie mogłoby być odczytane jako zgoda na zaistniałą sytuację lub lekceważenie postawionych mu zarzutów.

CZYTAJ DALEJ

Francja: Parlament rozpoczął obrady nad projektem ustawy o "końcu życia"

2024-05-28 08:17

[ TEMATY ]

Francja

eutanazja

Adobe Stock

Francuski parlament rozpoczął w poniedziałek obrady nad projektem ustawy "o końcu życia", która ma stworzyć możliwość "pomocy w umieraniu" niektórym ciężko chorym i cierpiącym pacjentom. Planom tym towarzyszą obawy i podziały.

Projekt ustawy wniósł rząd, a zapowiadał ten krok w marcu br. prezydent Emmanuel Macron. Propozycja rządowa mówiła o "pomocy w umieraniu", która pozwoli pewnym pacjentom zgodnie ze "ścisłymi warunkami" otrzymać substancję śmiercionośną. Chodzi o osoby dorosłe, zdolne do jasnego wyrażenia wolnej woli, odczuwające ból nie do zniesienia bądź niepoddający się leczeniu.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję