Iz 45, 15-16. 21b-23 - z Jutrzni na piątek I tygodnia

1. "Prawdziwie Tyś Bogiem ukrytym" (Iz 45, 15). Ten werset, rozpoczynający Pieśń zaproponowaną w Psałterzu na Jutrznię z piątku pierwszego tygodnia, wzięty jest z medytacji Drugiego Izajasza o wielkości Boga objawionej w stworzeniu oraz w historii: o Bogu, który się objawia, chociaż pozostaje ukryty w niezgłębionej swojej tajemnicy. Jest On z definicji Deus absconditus ("Bogiem ukrytym"). Żadna myśl nie może Go uchwycić. Człowiek może tylko kontemplować Jego obecność we wszechświecie, jakby idąc Jego śladami i padając przed Nim na twarz w adoracji i uwielbieniu.
Tło historyczne, z którego rodzi się ta medytacja, to zaskakujące wyzwolenie, które Bóg ofiarował swojemu ludowi w czasie wygnania babilońskiego. Któż mógłby kiedykolwiek pomyśleć, że wygnani z Izraela powrócą do swojej ojczyzny? Patrząc na potęgę Babilonu, mogli oni jedynie poddać się rozpaczy. I oto zaskoczenie - ze strony Boga wielka zapowiedź, która rozbrzmiewa w słowach proroka: podobnie jak w czasie wyjścia z Egiptu, Bóg będzie interweniował. Jeżeli wówczas pod strasznymi plagami ugiął się opór faraona, tak teraz, aby pokonać potęgę babilońską i przywrócić Izraelowi wolność, zostaje wybrany król perski Cyrus.
2. "Prawdziwie Tyś Bogiem ukrytym, Boże Izraela, Zbawco!" ( Iz 45, 15). Tymi słowami prorok wzywa do uznania, że Bóg działa w historii, nawet jeśli nie pojawia się na pierwszym planie. Można powiedzieć, że "działa w ukryciu". On jest tajemniczym i niewidzialnym Reżyserem, który szanuje wolność swoich stworzeń, a równocześnie trzyma w swym ręku klucz do wydarzeń w świecie.
Pewność opatrznościowego działania Boga jest źródłem nadziei dla wierzącego, który wie, że może liczyć na stałą obecność Tego, "który ukształtował i wykończył ziemię, który ją mocno osadził" ( Iz 45, 18). Akt stwórczy nie jest bowiem epizodem, który gubi się w przestrzeniach czasu, jak gdyby świat po stworzeniu został skazany tylko na siebie. Bóg nieustannie powołuje do życia stworzenie, które wyszło z Jego rąk. Uznawać Go - oznacza również wyznawać Jego jedyność: " Czyż nie Ja jestem Pan, a nie ma innego Boga prócz Mnie?" (Iz 45, 21). Bóg z samej definicji jest Jedyny. Niczego do Niego nie można porównać. Wszystko jest Mu podporządkowane. Konsekwencją tego jest również odrzucenie bałwochwalstwa, o czym prorok mówi w surowych słowach: "Nie mają rozeznania ci, co obnoszą swe drewno rzeźbione i modły zanoszą do boga nie mogącego ich zbawić" (Iz 45, 20). Jak można adorować dzieło rąk ludzkich?
3. Dla naszej współczesnej wrażliwości polemika ta może się wydawać przesadna, jak gdyby dotyczyła obrazów wziętych jako same w sobie, nie dostrzegając przypisanego im znaczenia symbolicznego, które daje się pogodzić z duchową adoracją Jedynego Boga. Trzeba wziąć pod uwagę mądrą pedagogię Bożą, która przez surowe odrzucenie obrazów uchroniła historycznie Izraela od wpływów politeistycznych. Kościół, wychodząc od obrazu Boga objawionego we Wcieleniu Chrystusa, w II Soborze Nicejskim (787 r.) uznał możliwość posługiwania się świętymi obrazami, jednakże w ich zasadniczo przenośnym znaczeniu.
Ważna pozostaje doniosłość tego prorockiego napomnienia w relacji do wszystkich form bałwochwalstwa, często ukrytych raczej w postawach traktujących ludzi i rzeczy jako wartości absolutne i zastępujące samego Boga niż w niewłaściwym posługiwaniu się obrazami.
4. Patrząc od strony stworzenia, Hymn ten prowadzi nas w przestrzeń historii, gdzie Izrael mógł wielokrotnie doświadczać dobroczynnej i miłosiernej mocy Boga, Jego wierności oraz Jego Opatrzności. W wyzwoleniu z niewoli jeszcze raz objawiła się miłość Boga do swojego ludu, a dokonało się to w sposób tak oczywisty i zaskakujący, że prorok przywołuje na świadków "ocalonych z narodów". Wzywa ich do ewentualnej dyskusji ze sobą: "Zbierzcie się i wyjdźcie, przystąpcie wszyscy, wy ocaleni z narodów!" (Iz 45, 20).
Wniosek, do którego dochodzi prorok, jest następujący: interwencja Boga Izraela nie może być poddawana w żadną wątpliwość. Ukazuje się zatem wspaniała perspektywa uniwersalistyczna. Bóg woła: " Nawróćcie się do Mnie, by się zbawić, wszystkie krańce świata, bo Ja jestem Bogiem, i nikt inny!" (Iz 45, 22). W ten sposób staje się oczywiste, że umiłowanie, w którym Bóg wybrał Izraela jako swój naród, nie jest aktem wykluczającym, ale raczej aktem miłości, z której skorzystać może cała ludzkość. Rysuje się w ten sposób, już w Starym Testamencie, ta "sakramentalna" koncepcja historii zbawienia, która w specjalnym wybraniu synów Abrahama, później zaś uczniów Chrystusa w Kościele, nie widzi przywileju, który "zamyka" i "wyłącza", lecz znak i narzędzie miłości powszechnej.
5. Zaproszenie do adoracji i obietnica zbawienia dotyczą wszystkich narodów: "Przede Mną się zegnie wszelkie kolano, wszelki język na Mnie przysięgać będzie" (Iz 45, 23). Odczytanie tych słów w perspektywie chrześcijańskiej oznacza dojście do pełnego objawienia w Nowym Testamencie, które ukazuje w Chrystusie "Imię, które jest ponad wszelkie imię" (Flp 2, 9), tak aby "na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i podziemnych. I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest Panem - ku chwale Boga Ojca" (Flp 2, 10-11).
Nasze poranne uwielbienie, jakie dokonuje się w tej Pieśni, rozszerza się na cały wszechświat i jest również głosem tych wszystkich, którzy nie dostąpili jeszcze łaski poznania Chrystusa. Uwielbienie to staje się "misyjne", pobudzając nas do wyjścia na wszystkie drogi, by głosić, że Bóg objawił się w Jezusie jako Zbawicielu świata.

Z oryginału włoskiego tłumaczył o. Jan Pach - paulin