Bogdan Ostromęcki, nieżyjący już poeta i eseista, autor antologii
poezji religijnej pt. Każdej nocy, każdego dnia, napisał we wstępie
do tego wyboru: "Bóg przemawia do nas bezpośrednio przez głos naszego
sumienia, przez dzieło Wszechświata i wreszcie najpełniej - przez
działanie Łaski, którą przekazuje nam Jezus Chrystus. Ale przemawia
również przez nas samych, zwykłych ludzi i przez egzystencje wyjątkowe.
Jest tajemnicą naszej wiary, że PEŁNIA takiej wyjątkowej egzystencji
ludzkiej dokonała się w osobie Najświętszej Matki Jezusa, Dziewicy
Marii. Ze względu na tę Jej szczególną rolę, jak i na wyjątkową miłość,
jaką otoczona jest w poezji polskiej - nie mogło braknąć tu także
wierszy Jej poświęconych".
Wiersze poświęcone Matce Bożej pisali najwybitniejsi
polscy poeci, wśród nich Cyprian Kamil Norwid, uznawany nie tylko
za wielkiego mistrza poetyckiego słowa, ale i za głębokiego teologa,
którego często cytuje sam Jan Paweł II. Oto fragmenty jego utworu
Do Najświętszej Panny Marii. Litania.
W istocie Swojej, od pierwszego tchnienia,
Z udziałem Łaski najzupełniej zgodna,
Jako latorośl ze złotem promienia
Uprzędzająca się swymi włóknami;
PANNO CHWALEBNA, WIERNA I CZCIGODNA,
Módl się na nami...
Od rana prawdy stawszy się kołyską,
Gdy, męką Syna nad śmierć wyniesiona,
Wężowi głowę TU potarłaś śliską,
Współ-wszechmoc bierzesz TAM, w niebo-niesiona,
I wciąż rozrzewniasz się nad planetami...
MOŻNA, ŁASKAWA I BŁOGOSŁAWIONA,
Módl się za nami...
Przy-czyno źródła-czynów, Objawienia,
I odpoczynku Samej Wszechmocności,
Ty, co istocie nie mającej cienia
ZWIERCIADŁEM stałaś się - SPRAWIEDLIWOŚCI,
I odpromieniasz ją swymi gwiazdami,
Módl się za nami...
Wiersz Do Najświętszej Panny Marii. Litania jest najbardziej
popularnym utworem religijnym Norwida, a "zarazem najpełniejszą do
dziś sumą poetycką mariologii. Uderzającą - nie tylko na tle swoich
czasów - dojrzałością widzenia Bożej Matki, jej stosunku do człowieka
i głębokością rozumienia jej współudziału w zbawczej misji Chrystusa"
- napisał Andrzej Paluchowski, współczesny badacz poezji maryjnej.
Norwid, zachowując schemat litanii, sięga do gatunku
utrwalonego w liturgii, a jednocześnie litanijne wezwania czyni kanwą
maryjnych medytacji. Refleksja teologiczna przeplata się z poetyckimi
obrazami nawiązującymi do Biblii czy też własnych przemyśleń autora.
Jakie prawdy teologiczne w zacytowanym fragmencie rozważa
poeta? "Maryja pełna jest łaski": wybrana przez Boga przed wiekami
na Matkę Bożego Syna z tym planem zbawienia jest najzupełniej zgodna.
Przez Jej zgodne TAK na słowo Boga, to, co ludzkie, łączy się z tym,
co Boskie, dając początek "Wcielonemu Słowu". Norwid przedstawia
to w obrazie "latorośli ze złotem promienia".
Kolejną z teologicznych prawd Norwidowskiego wiersza
jest czynny udział Maryi w Boskim planie zbawienia: od początku do
końca towarzyszy Synowi w Jego ziemskiej misji. Gdy dobiegła końca
Jej ziemska droga, idzie TAM, gdzie jest Jej Syn, jak pisze Norwid
- "w niebo-niesiona". Stamtąd jednak Jej opieka nad ludem będzie
potężniejsza i skuteczniejsza: u Norwida pojawia się obraz Maryi "
rozrzewniającej się nad planetami". Jej królowanie ma więc zasięg
uniwersalny, obejmujący cały wszechświat.
Maryja "odpromieniająca", czyli niczym "zwierciadło odbijające"
Boską sprawiedliwość - to kolejny tytuł maryjny, a zarazem temat
Norwidowskiej refleksji. Będąc sama bez grzechu, Maryja stała się
dla ludzi wzorem postępowania według zasady miłości i prawdy.
W Promethidionie pisał Norwid o "piękności", która jest "
kształtem prawdy i miłości". Myślę, że tym największym wcieleniem "
piękności" była dla niego właśnie Maryja.
Pomóż w rozwoju naszego portalu