2 sierpnia w kościołach i klasztorach franciszkańskich obchodzone
jest patronalne święto Matki Bożej Anielskiej Porcjunkuli. W Kalendarzu
Liturgicznym czytamy, iż tego dnia w kościołach parafialnych można
uzyskać odpust zupełny Porcjunkuli. Za zgodą biskupa diecezjalnego
odpust ten może być przeniesiony na niedzielę, która poprzedza 2
sierpnia lub po nim następuje.
Trochę historii
Dlaczego święto Matki Bożej Anielskiej Porcjunkuli? Otóż ma
to związek z kościołem Matki Bożej Anielskiej pod Asyżem. Według
podania, była to pierwotnie kapliczka ufundowana w VI w. (2 km na
południe od Asyżu) przez pielgrzymów wracających z Ziemi Świętej.
Mieli oni przywieźć grudkę ziemi z grobu Matki Bożej. Za czasów św.
Franciszka kapliczka ta miała już nazwę Matki Bożej Anielskiej. Była
ona wówczas w stanie ruiny, dlatego też św. "Biedaczyna" z Asyżu
w zimie 1207/1208 r. odbudował ją i tam zamieszkał. Wkrótce przyłączyli
się do niego towarzysze. Nie jest wykluczone, że ona sam nadał jej
nazwę Matki Bożej Anielskiej, bo jak głosi legenda, słyszano często
nad kapliczką głosy anielskie. W tym czasie kapliczka wraz z przyległą
posesją stanowiła jeszcze własność benedyktynów z pobliskiej góry
Subasio, jednak wkrótce (1211 r.) odstąpili ją św. Franciszkowi i
jego współbraciom, którzy wybudowali sobie tam ubogie szałasy - domy.
W kilka lat później, dokładnie 2 sierpnia 1216 r., miało miejsce
uroczyste poświęcenie (konsekracja) kapliczki-kościółka.
W tym też czasie funkcjonowała w stosunku do ww. kościółka
druga nazwa - Porcjunkula, być może również wprowadzona przez św.
Franciszka. Etymologicznie oznacza ona tyle, co kawałeczek, drobna
część. Prawdopodobnie nawiązywała ona do bardzo małych rozmiarów
kościółka i przyległego terenu. Tak więc Porcjunkula stała się macierzystym
domem zakonu św. Franciszka.
Dwieście lat później - w roku 1415 św. Bernardyn ze Sieny
osadził tu swoich synów duchowych - obserwantów, którzy wystawili
tu spory klasztor wraz z okazałym kościołem. W latach 1569-1678 wybudowano
świątynię, w środku której znajduje się w stanie surowym zachowany
pierwotny kościółek-kapliczka Porcjunkula. Przy końcu bocznej nazwy
jest cela, w której mieszkał i dokonał życia św. Franciszek. 11 kwietnia
1909 r. papież Pius X podniósł kościół Matki Bożej Anielskiej w Asyżu
do godności Bazyliki patriarchalnej i papieskiej.
Skąd odpust Porcjunkuli?
Łączy się on z legendą. Głosi ona, że pewnej nocy latem 1216
r. św. Franciszek usłyszał w swojej celi głos: "Franciszku, do kaplicy!"
. Kiedy tam się udał, ujrzał Pana Jezusa siedzącego nad ołtarzem,
a obok z prawej strony Najświętszą Maryję Pannę w otoczeniu aniołów.
Usłyszał głos: "Franciszku, w zamian za gorliwość, z jaką ty i bracia
twoi, staracie się o zbawienie dusz, w nagrodę proś mię dla nich
i dla czci mego imienia o łaskę, jaką zechcesz. Dam ci ją, gdyż dałem
cię światu, abyś był światłością narodów i podporą mojego Kościoła"
. Franciszek upadł na twarz i rzekł: "Trzykroć Święty Boże! Ponieważ
znalazłem łaskę w Twoich oczach, ja który jestem tylko proch i popiół,
i najnędzniejszy z grzeszników, błagam Cię z uszanowaniem, na jakie
tylko zdobyć się mogę, abyś raczył dać Twoim wiernym tę wielką łaskę,
aby wszyscy, po spowiedzi odbytej ze skruchą i po nawiedzeniu tej
kaplicy, mogli otrzymać odpust zupełny i przebaczenie wszystkich
grzechów". Następnie św. Franciszek zwrócił się do Najświętszej Maryi
Panny: "Proszę błogosławionej Dziewicy, Matki Twojej, Orędowniczki
rodzaju ludzkiego, aby poparła sprawę moją przed Tobą". Maryja poparła
modlitwę Franciszka. Wtedy Chrystus Pan powiedział: "Franciszku,
to, o co prosisz, jest wielkie. Ale otrzymasz jeszcze większe łaski.
Daję ci odpust, o który usilnie błagasz, pod warunkiem jednak, że
będzie on zatwierdzony przez mego Namiestnika, któremu dałem moc
związywania i rozwiązywania tu na ziemi". Podanie głosi, że następnego
dnia św. Franciszek udał się do Perugii, gdzie przebywał wówczas
papież Honoriusz III, który faktycznie udzielił odpustu zupełnego
na dzień przypadający w rocznicę poświęcenia kapliczki Porcjunkuli,
tj. 2 sierpnia. Początkowo więc odpust zupełny można było uzyskać
jedynie w kościele Matki Bożej Anielskiej w Asyżu i to jedynie 2
sierpnia.
Od XIV w. papieże zaczęli podobny odpust na ten dzień
przyznawać poszczególnym kościołom franciszkańskim. Dostępować go
mieli wszyscy ci wierni, którzy tego dnia nawiedzą któryś z kościołów
franciszkańskich. W 1847 r. Papież Pius IX poszedł jeszcze dalej
i przywilej odpustu rozszerzył na wszystkie kościoły parafialne i
inne, przy których jest III Zakon św. Franciszka. W 1910 r. papież
Pius X udzielił na ten dzień tego odpustu wszystkim kościołom, jeśli
tylko biskup uzna to za stosowne. W rok później św. Pius X przywilej
ten rozszerzył na wszystkie kościoły.
By uzyskać wspomniany odpust, należy jednak spełnić następujące
warunki, a więc:
- pobożnie nawiedzić kościół,
- odmówić w nim Modlitwę Pańską oraz Wyznanie Wiary,
- przystąpić do spowiedzi świętej,
- przyjąć Komunię świętą,
- pomodlić się według intencji Ojca Świętego,
- wykluczyć przywiązanie do jakiegokolwiek grzechu.
Warto więc tego dnia skorzystać ze "skarbca Bożego Miłosierdzia"
i uzyskać za przyczyną Matki Bożej Anielskiej i św. Franciszka odpust
zupełny, czyli darowanie kary doczesnej za popełnione grzechy.
