Co dają Kościołowi i światu młodzi? Na czym zasadza się ich niezastąpiona i konieczna obecność, o którą Papież Polak nie przestawał zabiegać? „Potrzeba nam tej radości życia, którą mają młodzi. W tej radości jest coś z tej pierwotnej radości, jaką miał Bóg stwarzając człowieka. Młodzi mają właśnie w sobie tę radość. Jest ona w każdym miejscu ta sama, a równocześnie inna, oryginalna. Potrafią ją po swojemu wypowiedzieć”. Stąd to programowe - wypowiedziane na zakończenie liturgii inaugurującej pontyfikat - przesłanie do młodych: „Wy jesteście nadzieją Kościoła i świata - wy jesteście moją nadzieją”.
Ileż autentycznej wrażliwości i głębokiej symboliki odnajdujemy w papieskim wyznaniu: „To wcale nie jest tak, że Papież prowadzi młodych z jednego krańca globu ziemskiego na drugi. To oni go prowadzą. I choć mu przybywa lat, każą mu być młodym (…)”. Dlatego pytany o genezę „święta młodych” odpowiada: „Nikt nie wymyślił Światowych Dni Młodzieży. Oni sami je stworzyli. Takie Dni, takie spotkania stały się odtąd potrzebą młodzieży na wszystkich miejscach świata. Niejednokrotnie są one dla duszpasterzy, a także dla biskupów wielkim zaskoczeniem. Przerastają to, czego oni sami oczekiwali”.
Spotkanie w Manili wspomina kard. Miloslav Vlk: „Pięć milionów ludzi, przeogromny tłum. Młodzież przygotowała różne przedstawienia. Potem śpiewali. To charakterystyczne dla Papieża, jak on potrafi zstąpić z piedestału na dół, do młodzieży. W czasie, gdy młodzi śpiewali, poruszając się w rytm muzyki, Papież był wśród nich. Chłopcy i dziewczęta otoczyli go, chwycili za ręce, a Papież poruszał się rytmicznie wraz z nimi. I naraz wołanie: «Kochamy cię, Papieżu Lolku», na które Papież odpowiada: «Lolek brzmi niezbyt poważnie. Jan Paweł II zbyt poważnie. Mówcie mi: Karol»”. Z kolei spotkanie w Denver (1993 r.) kard. James Stafford nie wahał się nazwać „punktem zwrotnym dla Kościoła w Stanach Zjednoczonych w jego zdolności lub raczej chęci sprostania potrzebom duchowym młodych ludzi”. Do roku 1993 „Kościół hierarchiczny (…) miał zasadniczo poczucie, że przekazanie młodym Amerykanom z Ameryki Północnej prawd głoszonych przez Ewangelię jest praktycznie niemożliwe albo bardzo trudne”. W 1997 r. spotkanie odbyło się w Paryżu. Wspomina kard. Paul Poupard: „Miliony młodych tworzyły głęboką jedność. Kiedy Papież poinformował w Longchamps o swoim zamiarze mianowania Małej Teresy z Lisieux doktorem Kościoła, przez 8 minut rozbrzmiewały fantastyczne owacje. 2 mln rąk wzniesione ku niebu Paryża”.
Ale trwający przez cały pontyfikat dialog Papieża z młodymi nie tworzył jedynie sielankowej atmosfery; nie brakowało w nim i twardych słów, wymagających odpowiedzi, od których - zdaniem Jana Pawła II - „młodzież wcale nie stroni, owszem, na nie oczekuje”. Dlatego młodych Amerykanów, szukających dojrzałego modelu osobowości zachęcał: „Wpatrujcie się w Chrystusa, który jest pełnią człowieczeństwa”. Młodych Nigeryjczyków prosił o zaangażowanie na rzecz wspólnego dobra: „Jesteście wezwani do podjęcia właściwych obowiązków w życiu politycznym, społecznym, ekonomicznym i kulturalnym… Dobry chrześcijanin jest dobrym obywatelem”. Młodych Francuzów napominał: „Rozluźnienie obyczajów nie daje szczęścia ludziom”, Włochów prosił: „Droga młodzieży, nie bój się bronić życia, i to całego życia”, Holendrów prowokował pytaniem: „Drodzy przyjaciele, pozwólcie mi być z wami bardzo szczerym. Czy jesteście całkowicie pewni, że wasza idea Chrystusa w pełni odpowiada rzeczywistości Jego Osoby?”, Belgów motywował: „Nigdy nie przestańcie mówić i śpiewać o pokoju!”, Polaków zachęcał: „Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali”, wszystkim zaś powtarzał: „Bardziej od mówienia do was pragnę widzieć was takimi, jakimi jesteście: młodzi, spontaniczni, autentyczni, zdolni do miłości”; „Lubię spotykać się z młodzieżą, nie wiem dlaczego, ale lubię”.
Paryż, stadion Parc de Princes, 1 czerwca 1980 r.: spotkanie, podczas którego Papież zrezygnował z przygotowanego wcześniej przemówienia, by przez 3 godz. odpowiadać na pytania młodych. I naraz do mikrofonu podszedł chłopak podający się za ateistę i w końcowej części swej wypowiedzi zapytał: „Ojcze Święty, w co Ojciec wierzy? Dlaczego wierzy? Co wart jest dar naszego życia i jaki jest ten Bóg, którego Ojciec Święty czci?”. Pytanie nie pochodziło z listy uprzednio przesłanej Papieżowi, mimo to chciał odpowiedzieć na nie najlepiej, jak potrafił. Jednak zajęty rozmową z 50 tys. zgromadzonych, na pytanie chłopca nie odpowiedział. Powróciwszy do Rzymu, Jan Paweł II zmartwiony z powodu tego przeoczenia napisał list do kard. Marty, „aby odnalazł tego młodego człowieka i przeprosił go”. Młodzieniec został odszukany, przeprosiny zostały przyjęte.