Publikujemy tekst papieskiej homilii.

Wysłuchaliśmy przed chwilą najważniejszej zapowiedzi w naszych dziejach: Zwiastowania Maryi (por. Łk 1,26-38). Jest to gęsty fragment, pełen życia, który lubię odczytywać w świetle innej zapowiedzi: narodzin Jana Chrzciciela (por. Łk 1,5-20). Dwie zapowiedzi, które następują po sobie i łączą się ze sobą. Dwie zapowiedzi, które porównywane między sobą, ukazują nam to, co Bóg daje nam w swoim Synu.

Zapowiedź narodzin Jana Chrzciciela ma miejsce gdy Zachariasz, kapłan, gotowy do rozpoczęcia akcji liturgicznej, wchodzi do przybytku świątyni, gdy całe zgromadzenie pozostaje na zewnątrz w oczekiwaniu. Zwiastowanie narodzin Jezusa odbywa się w odległym zakątku Galilei, w mieście na obrzeżach, o niezbyt dobrej opinii (por. J 1,46), w anonimowości domu młodej dziewczyny imieniem Maryja.

Ten kontrast nie jest pozbawiony znaczenia, wskazuje nam bowiem, że nowa świątynia Boga, nowe spotkanie Boga z Jego ludem odbędzie się w miejscach, których normalnie się nie spodziewamy, na marginesach, na obrzeżach. Tam wyznaczą sobie spotkanie, tam się spotkają. Tam Bóg stanie się ciałem, by iść razem z nami począwszy od łona swej Matki. Od tej pory nie będzie to już w miejscu zarezerwowanym dla nielicznych, gdy większość pozostaje na zewnątrz oczekując. Nic i nikt nie będzie Jemu obojętny, żadna sytuacja nie będzie pozbawiona Jego obecności: radość zbawienia zaczyna się w codziennym życiu domu młodej dziewczyny z Nazaretu.

Sam Bóg jest tym, który przejmuje inicjatywę i postanawia działać, podobnie jak to uczynił z Maryją, w naszych domach, w naszych codziennych zmaganiach, pełnych obaw i zespołów pragnień. I to właśnie w naszych miastach, w naszych szkołach i na uniwersytetach, placach i szpitalach wypełnia się najpiękniejsza zapowiedź, jaką możemy usłyszeć: „Raduj się, Pan z Tobą”. Jest to radość rodząca życie, rodząca nadzieję, która staje się ciałem w sposobie, w jaki patrzymy w przyszłość, w postawie, z jaką patrzymy na innych. Taka radość, która staje się solidarnością, gościnnością, miłosierdziem wobec wszystkich.

Również nas, podobnie jak Maryję, może ogarnąć przerażenie. „Jakże się to stanie” w czasach tak pełnych spekulacji? Spekuluje się na życiu, pracy, rodzinie. Spekuluje się na ubogich i imigrantach; spekuluje się na młodych i ich przyszłości. Wszystko zdaje się sprowadzać do cyfr, godząc się, z drugiej strony, aby codzienne życie wielu rodzin było naznaczone niepewnością i brakiem bezpieczeństwa. Gdy cierpienie puka do wielu drzwi, gdy w wielu ludziach młodych rośnie niezadowolenie z braku realnych szans, wszędzie obfituje spekulacja.

Z pewnością zawrotne tempo, któremu podlegamy zdaje się okradać nas z nadziei i radości. Naciski i niemoc w obliczu tak wielu sytuacji zdawałyby się wyjaławiać naszą duszę i czynić nas niewrażliwymi w obliczu niezliczonych wyzwań. I paradoksalnie, kiedy wszystko ulega przyspieszaniu, aby budować – teoretycznie - lepsze społeczeństwo, w końcu nie mamy czasu na nic i dla nikogo. Tracimy czas dla rodziny, czas dla społeczności, tracimy czas na przyjaźń, na solidarność i na pamięć.

Warto, abyśmy zadali sobie pytanie: jak można żyć radością Ewangelii dzisiaj w naszych miastach? Czy możliwa jest chrześcijańska nadzieja w tej sytuacji, tu i teraz?

Te dwa pytania dotyczą naszej tożsamości, życia naszych rodzin, naszych krajów i naszych miast. Dotyczą życia naszych dzieci, naszej młodzieży i wymagają od nas nowego sposobu umiejscowienia siebie w historii. Jeśli nadal możliwa ma być radość i nadzieja chrześcijańska, to nie możemy, to nie chcemy w obliczu tak wielu sytuacji bolesnych pozostać jedynie zwykłymi widzami patrzącymi w niebo, czekając „aż przestanie padać”. Wszystko, co się dzieje wymaga od nas, abyśmy śmiało patrzyli na chwilę obecną, ze śmiałością ludzi wiedzących, że radość zbawienia nabiera kształtu w codziennym życiu domu młodej dziewczyny z Nazaretu.

W obliczu przerażenia Maryi, w obliczu naszego przerażenia anioł daje nam trzy klucze, aby nam pomóc zaakceptować powierzoną nam misję.

1. Przywołać pamięć

Pierwszą rzeczą, jaką czyni anioł jest przywołanie pamięci, otwierając w ten sposób chwilę obecną Maryi na całą historię zbawienia. Przywołuje obietnicę daną Dawidowi jako owoc przymierza z Jakubem. Maryja jest córką przymierza. Również my jesteśmy dziś zaproszeni do upamiętnienia, do spojrzenia na naszą przeszłość, aby nie zapomnieć, skąd pochodzimy. Aby nie zapominać o naszych przodkach, naszych dziadkach i tym wszystkim, co nam przekazali, aby dotrzeć tu, gdzie jesteśmy dzisiaj. Ta ziemia i jej mieszkańcy doświadczyli bólu dwóch wojen światowych. Czasami widzieli jak ich zasłużona reputacja pracowitości i uprzejmości bywała skażona nieumiarkowanymi ambicjami. Pamięć pomaga nam, byśmy nie byli więźniami mów siejących pęknięcia i podziały, jako jedynego sposobu rozwiązywania konfliktów. Przywołanie pamięci jest najlepszym antidotum, jakim dysponujemy, w obliczu magicznych rozwiązań podziału i wyobcowania.

2. Przynależność do Ludu Bożego

Pamięć pozwala Maryi przyswoić sobie swoją przynależność do ludu Bożego. Warto, abyśmy pamiętali, że jesteśmy członkami ludu Bożego! To prawda, Mediolańczycy, spadkobiercy św. Ambrożego, ale członkowie wspaniałego ludu Bożego. Ludu tworzonego z tysięcy twarzy, historii i miejsc pochodzenia, ludu wielokulturowego i wieloetnicznego. To jedno z naszych bogactw. To lud powołany do goszczenia różnic, aby je włączyć z szacunkiem i kreatywnością oraz świętować nowość pochodzącą od innych. Jest to lud, który nie boi się zaakceptowania kresów, granic. Jest to lud, który nie boi się użyczenia gościny tym, którzy jej potrzebują, bo wie, że jest tam obecny jego Pan.

3. Możliwość tego, co niemożliwe

„Dla Boga nie ma nic niemożliwego” (Łk 1,37): tak kończy się odpowiedź, jaką anioł daje Maryi. Gdy myślimy, że wszystko zależy tylko od nas, to pozostajemy więźniami naszych zdolności, naszych sił, naszych krótkowzrocznych perspektyw. Kiedy natomiast jesteśmy gotowi, aby nam dopomożono, udzielono nam rady, kiedy otwieramy się na łaskę, wydaje się, że niemożliwe zaczyna stawać się rzeczywistością. Dobrze o tym wiedzą mieszkańcy tych ziem, które na przestrzeni swych dziejów zrodziły wiele charyzmatów, wielu misjonarzy, wiele bogactwa dla życia Kościoła! Tak wiele twarzy, które pokonując jałowy i dzielący pesymizm otworzyły się na Bożą inicjatywę i stały się znakiem, jak bardzo płodna może być ziemia, która nie daje się zamknąć w swoich ideach, w swoich ograniczeniach i swoich zdolnościach, otwierając się na innych.

Podobnie jak dawniej, Bóg nadal poszukuje sojuszników, nadal poszukuje mężczyzn i kobiet, zdolnych by wierzyć, zdolnych do upamiętnienia, aby poczuć się częścią swego ludu, aby współpracować z kreatywnością Ducha Świętego. Bóg nadal przemierza nasze dzielnice i ulice, idzie wszędzie w poszukiwaniu serc zdolnych do usłyszenia Jego zaproszenia, aby je ucieleśnić tu i teraz. Parafrazując komentarz św. Ambrożego do tego fragmentu, możemy powiedzieć: Bóg nadal poszukuje serc, takich jak serce Maryi, skłonnych by uwierzyć nawet w okolicznościach zupełnie wyjątkowych (por. Wykład Ewangelii według św. Łukasza II, 17: PL 15, 1559). Niech Pan rozwija w nas tę wiarę i tę nadzieję.