Na terenie Cmentarza Kamionkowskiego znajduje się dziś jedynie
kilkanaście nagrobków. Zachowały się m.in. przedstawione na fotografii
pomniki rodziny Skorynów.
Skorynowie herbu Sielawa wywodzą się z terenów dawnego
Wielkiego Księstwa Litewskiego, z powiatu rzeczyckiego województwa
mińskiego. Trzech przedstawicieli tej rodziny podpisało w roku 1697
z tym województwem elekcję Augusta II: Jerzy miecznik rzeczycki,
Mikołaj horodniczy rzeczycki oraz Stefan wojski czerniechowski i
podstarości rzeczycki. Aleksander Władysław Skoryna, podstoli rzeczycki,
posłował ze swego powiatu w roku 1733 na sejm konwokacyjny po śmierci
Augusta II i podpisał konfederację generalną, a następnie wziął udział
w elekji Stanisława Leszczyńskiego. Natomiast wśród elektorów Stanisława
Augusta Poniatowskiego (1764) spotykamy Jerzego Skorynę, posła rzeczyckiego,
który później został skarbnikiem rzeczyckim. Innym przedstawicielem
tej rodziny czynnym w okresie stanisławowskim był Michał, sędzia
ziemski rzeczycki.
Na Pradze osiadł (nastąpiło to najpóźniej w ostatnich
latach Rzeczypospolitej Obojga Narodów) Jakub Skoryna, syn wspomnianego
Jerzego, elektora Stanisława Augusta. W roku 1794 założył on przy
ul. Brukowej nr hip. 409 (obecnie wschodni narożnik ulic Okrzei i
Panieńskiej) fabrykę kamieni młyńskich. Miał on trzech synów: Michała
Nikodema, Krystiana Walentego (1805-1851) i Józefata Władysława (
1806-1869), którzy w latach 1837 i 1839 wylegitymowali się ze szlachectwa
w Królestwie Polskim, Krystian przejął zakład po ojcu, natomiast
pozostali bracia służyli w armii rosyjskiej (Józefat doszedł do stopnia
kapitana marynarki). Zachowały się portrety Krystiana Skoryny i jego
drugiej żony Klary z Rajmundów (Reymondów) (1819-1877), które znajdują
się obecnie w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy, zakupione w roku
1965 od Heleny Skoryny.
Krystian Skoryna pozostawił z dwóch małżeństw ośmiu synów
i jedną córkę. Pomnik na Cmentarzu Kamionkowskim, z przedstawieniem
herbu Sielawa i napisem "Obywatel Przedmieścia Pragi" wystawiła mu
żona, która po jego śmierci prowadziła na wyżej wymienionej posesji
przy ul. Brukowej (obecnie Stefana Okrzei) szynk i zajazd. Na wspomnianym
cmentarzu znajdują się jeszcze cztery nagrobki Skorynów: Józefata
Władysława, Ludwika Radomiła (1839-1865), syna Krystiana i Klary
oraz Jakuba (+1897), zapewne syna Józefata.
Fabrykę kamieni młyńskich przejął czwarty z synów Krystiana
- Cezary (Cezariusz) Franciszek Feliks (1840-1903), postać niezwykle
zasłużona dla Pragi. Oprócz kamieni i przyborów młyńskich wytwarzał
on również, jako jeden z pierwszych w Królestwie Polskim, maszyny
młynarskie różnego rodzaju, a również i motory parowe i wodne, zaś
od roku 1890 także turbiny wodne systemu Francisa, przystosowane
do napędu średnich i dużych młynów przemysłowych. Skoryna sprowadził
ze Śląska kamieniarza Henryka Hartwiga, który we Francji opanował
sztukę wytwarzania kamieni młyńskich z krzemienia. Na Pragę sprowadzano
z miejscowości Laferte pod Nancy zwietrzały krzemień, który posiadał
szczególne właściwości: ostre brzegi żaren doskonale ścierały ziarno,
natomiast wewnętrzne pory zawierały powietrze, które ochładzało mielony
materiał. Kamienie te były znane i cenione w całej Polsce i niektóre
z nich przetrwały jeszcze w starych wiatrakach.
Firma budowała również kompletne młyny, opracowywała
plany i kosztorysy oraz prowadziła sprzedaż zagranicznych wyrobów
młyńskich. Cezary Skoryna intensywnie rozwijał zakład, wprowadzając
do produkcji własne wynalazki. Dbał również o reklamę - publikował
ilustrowane prospekty. W roku 1885 firma liczyła 100 pracowników
i osiągała 500 tys. rubli rocznego dochodu. Skoryna założył filie
m.in. w Petersburgu i Czelabińsku, a jego wyroby uzyskały liczne
nagrody na wystawach przemysłowych. Około roku 1890 Fabryka Maszyn
i Kamieni Młyńskich C. Skoryna i Spółka przeniosła się do nowych
zabudowań przy ul. Olszowej 14.
Cezary Skoryna działał również na polu społecznym. Opiekował
się biednymi na Pradze, udzielał taniego kredytu drobnym handlarzom
i przekupniom, działał również na polu charytatywnym jako członek
Archikonfraterni Literackiej przy katedrze św. Jana Chrzciciela.
Był przewodniczącym komisji, która zajmowała się poszukiwaniem miejsca
na nowy cmentarz na Pradze, a następnie wyznaczała jego teren - chodzi
tu o Cmentarz Bródzieński (Bródnowski).
Działał również w komisji, która opiekowała się praskimi
terenami zielonymi i doprowadziła do powstania kilku parków i zieleńców.
Wchodził ponadto w skład komisji poborowej, delegowany tam przez
obywateli miasta Warszawy. Oprócz wspomnianych terenów fabrycznych
posiadał także kilka domów na Pradze (m.in. Panieńska 6 i 8).
Cezary Skoryna zmarł w kwietniu 1903 r. w Nałęczowie,
pochowany został na Cmentarzu Bródnowskim. Fabryka maszyn i kamieni
młyńskich była prowadzona przez jego rodzinę do roku 1914, kiedy
to sprzedano ją Emilowi Rauerowi i P. Kozłowskiemu. Ten najstarszy
praski zakład przemysłowy został zlikwidowany w roku 1918 i obecnie
nie ma po nim już śladu. Myślę, że należałoby jakoś upamiętnić na
Pradze zasługi rodziny Skorynów, np. poprzez nazwę ulicy lub tablicę
pamiątkową.
Pomóż w rozwoju naszego portalu