We wspólnocie mieszkaniowej zmarła właścicielka mieszkania. Jej dzieci nie żyją, a wnuki nie interesują się mieszkaniem. Nie jest ono opłacane i dług się powiększa. Koszty utrzymania ponosi wspólnota. Czy wspólnota może przejąć to mieszkanie?

Odpowiedź eksperta
Od 28 czerwca 2009 r. do grona spadkobierców ustawowych zostali dopuszczeni również dziadkowie oraz rodzeństwo rodziców spadkodawcy – a w niektórych przypadkach nawet pasierbowie. To największa zmiana prawa spadkowego od 1964 r., kiedy to uchwalono Kodeks cywilny.

Dzieci spadkodawcy ZAWSZE mają pierwszeństwo w dziedziczeniu. Jedyną osobą, z którą muszą się dzielić spadkiem, jest małżonek spadkodawcy. Jego udział nie może być mniejszy niż 1/4. Jeśli małżonek nie dożyje otwarcia spadku – dzieci dziedziczą całość. Jeśli któreś z dzieci spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku – dziedziczą jego dzieci i ewentualnie dalsi zstępni.

Prawo do nieruchomości będzie przysługiwało następcom prawnym spadkobiercy. Aby ustalić krąg tych następców, należy przeprowadzić postępowanie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku.

Z wnioskiem do sądu o przeprowadzenie takiego postępowania może wystąpić każdy, komu zależy na ustaleniu następców prawnych danej osoby. Jeżeli następcy prawni spadkobiercy nie są znani, wówczas sąd zamieści w prasie ogólnopolskiej ogłoszenie o toczącym się postępowaniu, wzywając ewentualnych następców prawnych. Po sześciu miesiącach od ogłoszenia sąd wyznaczy rozprawę. Jeżeli następcy prawni się nie pojawią, wówczas sąd orzeknie, że spadek nabyła gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy (jeśli wiadomo, co to za gmina) lub Skarb Państwa (jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania nie da się ustalić lub gdy znajdowało się ono za granicą).

Zgodnie z Kodeksem cywilnym w przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu.

Gmina dziedziczy spadek, gdy spadkodawca nie pozostawił małżonka ani krewnych należących do kręgu spadkobierców ustawowych albo gdy żadna z tych osób nie chce lub nie może dziedziczyć.

Według art. 1023 § 2 Ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025), gmina nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. W efekcie z chwilą przyjęcia spadku przez gminę staje się ona właścicielem majątku wchodzącego w jego skład i może nim swobodnie rozporządzać. Jeżeli więc np. w skład spadku wchodzi mieszkanie, to gmina jako właściciel tego lokalu, może je oddać w najem.