Reklama

Wiadomości

Duchowni ojcowie niepodległości

Niech zabrzmi to jak zdanie podręcznikowe, wykładane i tłumaczone przez nauczycieli historii, religii czy nowego przedmiotu – HiT (Historia i teraźniejszość): „Wkład ludzi Kościoła katolickiego w odbudowanie Polski odrodzonej był nadzwyczajny, wykraczający opisem ponad historię polityczną Polski”.

Niedziela Ogólnopolska 45/2021, str. 14-16

[ TEMATY ]

Niepodległość

duchowni

Adobe.Stock/Studio Graficzne "Niedzieli"

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Prawdę tę należy widzieć i czytać co najmniej z kilku perspektyw. Przede wszystkim nasz polski katolicyzm stał się w XIX wieku głównym dobrem kulturowym, stanowiącym podstawę tworzenia się nowoczesnego narodu bez państwa. To wtedy warstwy ludowe – choć podmywane i oduczane swej polskości przez germanizatorów i rusyfikatorów, a także nosicieli innych Kościołów – odnalazły swój kod kulturowy, masowo pielgrzymując na Jasną Górę czy do Kalwarii Zebrzydowskiej i od 1878 r. do Gietrzwałdu, kultywując i rozwijając obyczaje, świętowanie Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy czy Bożego Ciała, a w końcu wiernie uczęszczając do kościołów, uczestnicząc w coniedzielnych Mszach św. Przestrzeń świątyni czy klasztoru stawała się jednocześnie – zarówno wcześniej, jak i później – przestrzenią modlitwy i nauczania historii Polski. Księża katoliccy, diecezjalni czy zakonni, a także kolejne zgromadzenia, które powstawały niejednokrotnie z inspiracji świeckich (m.in. Edmunda Bojanowskiego) lub te skryte (szczególnie żeńskie, powstające z inspiracji o. Honorata Koźmińskiego) wzmacniały naszą zbiorową, stanowo-zawodową religijność, a jednocześnie uczyły solidarności narodowej, dobroczynności i ofiarności. Drugą perspektywą jest oczywiście działalność konkretnych kapłanów, szczególnie mocno realizujących wskazania zawarte w encyklice Leona XIII Rerum novarum z 1891 r., czyli wchodzących w życie publiczne z ofertą pomocy duszpasterskiej do środowisk szczególnie zagrożonych oddziaływaniem wrogich ideologii. To m.in. ks. Ignacy Kłopotowski, wydawca dziennika Polak-katolik, który docierał do szerokiego grona odbiorców wiejskich i miejskich; to ks. Marceli Godlewski – twórca Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Robotników, który uczył swoich członków postaw patriotycznych, a jednocześnie praw robotniczych. Wzorem kapłaństwa zaangażowanego w niesienie pomocy społeczno-gospodarczej stał się ks. Piotr Wawrzyniak, pochodzący z wielkopolskiego Śremu, który potrafił ziemian, całą wieś i inteligencję katolicką zorganizować wokół kas kredytowo-oszczędnościowych i czytelni ludowych w imię walki z różnymi przejawami germanizacji.

Reklama

Kapelani i biskupi

Wybuch I wojny światowej i nadzieje na umiędzynarodowienie sprawy polskiej spowodowały, że ludzie Kościoła nie tylko tradycyjnie zaangażowali się w dzieła charytatywne (jak w tworzenie Biskupiego Komitetu Pomocy), ale nastąpił też powrót kapłanów do ról kapelanów powstańczych. Wszędzie, gdzie powstawały polskie formacje wojskowe, pojawiali się kapelani – także po I wojnie światowej, kiedy to należało się bić w powstaniach śląskich czy w powstaniu wielkopolskim oraz w Bitwie Warszawskiej. Jedną z najpiękniejszych postaci stał się ks. inf. Józef Prądzyński – dziekan kapelanów powstania wielkopolskiego, działacz narodowy, twórca konspiracyjnej „Ojczyzny” (1939), zamordowany przez Niemców. Biskupi zaangażowali się także bezpośrednio w akcję na rzecz budowania zrębów polskiej państwowości, np. abp Aleksander Kakowski jako regent, który jednocześnie zaczął używać swego tytułu prymasa Królestwa Polskiego i zorganizował w 1917 r. pierwszą konferencję plenarną Episkopatu Polski. Wspomniany wcześniej bp Sapieha, a także arcybiskup obrządku ormiańskiego Józef Teodorowicz, korzystając ze swoich talentów dyplomatycznych, zaangażowali swój autorytet, by wspomóc prawa Polski do Górnego Śląska.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Mandat zaufania

Efektem tak masowego udziału kapłanów polskich (a przecież były także siostry zakonne służące ojczyźnie) w życiu publicznym w epoce zaborów był także niezwykły mandat, który otrzymali od wyborców idących do urn w pierwszych wyborach parlamentarnych wolnej Polski do Sejmu Ustawodawczego. Polacy chcieli głosować na kapłanów, a zatem wielu z nich nie mogło odmówić skorzystania z biernego prawa wyborczego. Do Sejmu Ustawodawczego weszło zatem trzydziestu siedmiu kapłanów. Jedynie dwóch z nich zrezygnowało ze swoich mandatów, oddając je kolegom z listy.

Reklama

Spośród pozostałych odnajdziemy piękne sylwetki patriotów polskich, którzy od 1919 r. angażowali się w budowanie odrodzonej Polski. Najwięcej kapłanów, bo aż piętnastu, znalazło się w najliczniejszym klubie obozu narodowego, czyli w Związku Ludowo-Narodowym. Byli to m.in. ks. Paweł Brandys – działacz oświatowy i proboszcz walczący o polskość Górnego Śląska oraz ks. Edmund Bieńkowski z Mławy – prezes miejscowego Koła (Polskiej) Macierzy Szkolnej, która powstała legalnie w okresie rewolucji 1905 r. i osłabienia caratu i była niezwykle zasłużona w krzewieniu oświaty ludowej. Do najbardziej znanych i najbardziej pracowitych parlamentarzystów należeli także członkowie Klubu ZLN: ks. Kazimierz Lutosławski, ks. Marceli Nowakowski i ks. Zygmunt Kaczyński z klubu chadeckiego. Spośród nich warto przybliżyć postać reprezentującą zarazem wybitną polską i ziemiańską rodzinę, w skład której wchodziło wielu utalentowanych przedstawicieli – czyli Lutosławskich. Ksiądz Kazimierz był niezwykle czynnym posłem, przewodniczącym najważniejszej Sejmowej Komisji Konstytucyjnej i autorem pięknej preambuły do ustawy zasadniczej z 17 marca 1921 r. Odniósł się w niej do przeszłych pokoleń, do twórców Konstytucji 3 maja, do powstańców i całej rzeszy polskich patriotów, wobec których pokolenie Polski odrodzonej miało odczuwać dług wdzięczności. Był również aktywnym członkiem Komisji Oświatowej, a także głównym mówcą parlamentarnym angażującym się w polemikę czy to z socjalistami, czy posłami żydowskimi. Nie zapominał oczywiście o swoich obowiązkach duszpasterskich – był m.in. opiekunem duchowym Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” i jednocześnie Młodzieży Wszechpolskiej. Jako twórca krzyża harcerskiego oraz przyjaciel Olgi i Andrzeja Małkowskich wnosił do ZHP całe nauczanie Kościoła katolickiego; był wierny zawołaniu: „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Dawał także świadectwo swej posługi kapłańskiej jako kapelan wojskowy w Bitwie Warszawskiej oraz jako kapłan niosący w grudniu 1924 r. Pana Jezusa i pocieszenie chorym na szkarlatynę dzieciom w Łomżyńskiem. Tam zresztą zaraził się chorobą i nagle zmarł, będąc człowiekiem w pełni sił, stale zajętym, obdarzonym niezwykłą energią.

Byt naturalny

Kościół katolicki, szczególnie rzymski i ormiański, jego biskupi i kapłani, a także lud wierny w latach odradzania się II Rzeczypospolitej stanęli na wysokości zadania. Dla nich nie było sprzeczności między służbą Kościołowi a służbą Polsce – to były rzeczywistości przenikające się i wzajemnie wspierające. Naród bowiem stanowił dla kapłanów byt naturalny, powołany przez Pana Boga po to, by mogli wspierać go swoją kapłańską pracą.

Dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. R. Dmowskiego i I. J. Paderewskiego

2021-11-02 13:06

Ocena: +7 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Kapłani niezłomni

„Trzeba było niezwykłej, heroicznej nadziei, aby (...) dobitnym słowem i śmiałym czynem tworzyć przestrzeń wolności dla gnębionych rodaków” – podkreślił prezydent Andrzej Duda w liście z okazji Narodowego Dnia Pamięci Duchownych Niezłomnych.

W Belwederze odbyły się uroczystości nadania odznaczeń państwowych niezłomnym kapłanom. Prezydent RP nadał odznaczenia – Krzyże Orderu Odrodzenia Polski oraz Medale Stulecia Odzyskanej Niepodległości – czternastu duchownym. – Odznaczenie od pana prezydenta to wielki zaszczyt dla nas, ale także podziękowanie dla naszych rodziców, którzy nas wychowali. Oni nauczyli nas, jak stać pod krzyżem, ale także wskazali, że krzyż prowadzi do zmartwychwstania. Traktuję tę uroczystość jako uhonorowanie również wielu anonimowych kapłanów, którzy formowali całe pokolenia Polaków i wskazywali, że Ojczyzna jest najwyższą wartością – powiedział Niedzieli ks. Waldemar Szczurowski, który został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

CZYTAJ DALEJ

Wielki Piątek. Dzień postu ścisłego

[ TEMATY ]

post

Wielki Piątek

Karol Porwich/Niedziela

Wielki Piątek jest dniem sądu, męki i śmierci Chrystusa. To jedyny dzień w roku, kiedy nie jest sprawowana Msza św., a w kościołach odprawiana jest Liturgia Męki Pańskiej. Na ulicach wielu miast sprawowana jest publicznie Droga Krzyżowa. Tego dnia obowiązuje post ścisły i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Są jednak osoby, które pościć nie muszą.

– Jeśli Wielki Piątek jest dniem pełnym smutku, to jednocześnie jest najwłaściwszym dniem dla obudzenia na nowo naszej wiary, dla umocnienia naszej nadziei i odwagi niesienia przez każdego swego krzyża z pokorą, ufnością i zdaniem się na Boga, mając przy tym pewność wsparcia przez Niego i Jego zwycięstwa. Liturgia w tym dniu śpiewa: „O Crux, ave, spes unica – Witaj, Krzyżu, nadziejo jedyna!” – tak sens liturgii wielkopiątkowej wyjaśniał w jednej z katechez w minionych latach papież Benedykt XVI.

CZYTAJ DALEJ

Fenomen kalwarii – przegląd polskich Golgot

2024-03-29 13:00

[ TEMATY ]

kalwaria

Wojciech Dudkiewicz

Kalwaria Pacławska. Tu ładuje się akumulatory

Kalwaria Pacławska. Tu ładuje się akumulatory

- Jeśli widzimy jakiś spadek wiernych w kościołach, to przy kalwariach go nie ma - o fenomenie polskich kalwarii, mówi KAI gwardian, o. Jonasz Pyka. Dzięki takim miejscom, ludzie, którzy nie mogą nawiedzić Ziemi Świętej, korzystają z łaski duchowego uczestnictwa w Męce Jezusa Chrystusa i przeżywania w ten sposób tajemnicy odkupienia rodzaju ludzkiego. - To złota nić, która łączy wszystkie kalwarie w Polsce - podkreśla profesor Wydziału Teologicznego UMK w Toruniu, o. Mieczysław Celestyn Paczkowski. Wielki Piątek, to drugi dzień Triduum Paschalnego, podczas którego w Kościele katolickim odprawiana jest liturgia Męki Pańskiej, upamiętniająca cierpienia i śmierć Chrystusa na krzyżu. Jest to jedyny dzień w roku, w którym nie jest sprawowana Eucharystia.

Kalwaria - Golgota

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję