Tegoroczną edycję festiwalu otwarto 24 lipca na Rynku lubaczowskim. Otwarcia dokonał wójt gminy Lubaczów Wiesław Kapel. – Znaleźliśmy się w wyjątkowej sytuacji, stan epidemii, jaki został wprowadzony, uniemożliwia organizację imprez masowych. Pozostałe wydarzenia muszą odbywać się z zachowaniem reżimu sanitarnego. Taka jest rzeczywistość i my wyszliśmy jej naprzeciw ograniczając i modyfikując tak program, by chociaż jego część się odbyła z zachowaniem wszystkich względów bezpieczeństwa – powiedział wójt otwierając festiwal.

Pamięć o tradycji

– To wielki zaszczyt i przywilej od kilku lat pracować przy tym wielkim dziele. Nie ma innego miejsca w Polsce, które tak aktywnie i na taką skalę, z takim rozmachem kultywuje pamięć o tym niezwykłym wielokulturowym dziedzictwie dawnej Rzeczypospolitej, o dziedzictwie Kresów. Jak wielkie to przedsięwzięcie świadczy fakt przyznania w ubiegłym roku nagrody uznającej Festiwal Dziedzictwa Kresów za najważniejsze wydarzenie kulturalne roku 2018. Dom Spotkań z Historią w Warszawie, który reprezentuje, jesienią ubiegłego roku, w setną rocznicę włączenia Kresów w skład odrodzonego państwa polskiego, przygotował wystawę Ku nowoczesności! Kresy Niepodległe 1919-1939. Pokazywana była przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Otwieramy ją dzisiaj na lubaczowskim Rynku, by pokazać, co wniosły Kresy do dziedzictwa II Rzeczypospolitej – powiedział kustosz wystawy Tomasz Kuba Kozłowski.

Pieśni miłości i wiary

Wieczorem, pierwszego dnia festiwalu, w XVI-wiecznej cerkwi pw. św. Paraskewy w Radrużu, wpisanej na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, odbył się piękny koncert zatytułowany Pieśni miłości i wiary – sakralne pieśni chrześcijańskie i żydowskie. Wykonali go znani, nie tylko w kraju, ale i za granicą artyści scen operowych; Jeanette Bożałek – sopran, Irina Bogdanivicz – alt, Rafał Bartmiński – tenor, Mirosław Grabski – bas, Gerard Edery – kantor. Dokonali ciekawego przełożenia chóralnej muzyki na zespół wokalny. Usłyszeliśmy m.in. utwory epoki renesansu polskich kompozytorów – Wacława z Szamotuł i Mikołaja Gomółki, poprzez Ojcze nasz Stanisława Moniuszki, po współczesnych, a już nieżyjących – Henryka Mikołaja Góreckiego i Józefa Świdra. Pięknie wybrzmiała muzyka cerkiewna Kościoła prawosławnego i greckokatolickiego, będąca dowodem przenikania się dwóch tradycji, Wschodu i Zachodu. Wykonane zostały dzieła takich kompozytorów, jak: Mikołaj Mikołajewicz Kiedrow, Aleksander Andriejewicz Archangielski, Paweł Grygorjewicz Czesnokow, Mychajło Werbycki. Pieśni – modlitwy żydowskie wykonał wybitny śpiewak, gitarzysta, aktor, jeden z najwybitniejszych interpretatorów muzyki sofardyjskiej Gerard Edery.

Festiwal Kresowy nie istnieje bez kresowych smaków. Można było ich pokosztować w Kresowej Osadzie w Baszni Dolnej. Najpierw odbyły się warsztaty kulinarne dla dzieci pod nazwą: Strudle, bajgle, piszingery. Potem były Kresowe smaki, czyli gotowanie na żywo z Damianem Kordasem, najmłodszym MasterChefem w Europie. W tych warsztatach kulinarnych uczestniczyły dwuosobowe zespoły młodzieży, które pod czujnym okiem ekspertów, Daniela Kordasa i Andrzeja Fiedoruka, na swoich stanowiskach uczyły się wykonywać przystawki, dania główne i desery klasycznej kuchni kresowej. O historii i pochodzeniu tych dań opowiadał Andrzej Fiedoruk – znawca kuchni kresowej, autor wielu książek o tematyce zarówno kulinarnej, jak i regionalnej. Nic w tym dziwnego, że w roku 2012 w uznaniu wybitnych zasług w dziedzinie kulinarnej, tablica z jego nazwiskiem umieszczona została w Alei Gwiazd Sztuki Kulinarnej w Ostrzeszowie.

Kresowe świątynie

Na sobotnie popołudnie i wieczór 25 lipca festiwal przeniósł się do Cieszanowa, gdzie w cerkwi greckokatolickiej pw. św. Jerzego otwarto wystawę pt. Kresowe świątynie – kościoły i klasztory dawnej archidiecezji lwowskiej (1900-1939). Na wystawie autorstwa cieszanowskiego historyka regionalisty Tomasza Roga prezentowane są świątynie rzymskokatolickie (kościoły, klasztory, kaplice) z terenu archidiecezji lwowskiej na starych pocztówkach i fotografiach z lat 1900-39. Materiały archiwalne wykorzystane na potrzeby przygotowania ekspozycji pochodzą ze zbiorów: Tomasza Roga, Lecha Brzuski z Łodzi, Biblioteki Narodowej w Warszawie, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Fototeki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Wszystkie obiekty sakralne prezentowane na wystawie znajdowały się do września 1939 r. na terenie województw lwowskiego i stanisławowskiego II Rzeczypospolitej (obecnie Ukraina). Są to świątynie z dekanatów: bełskiego, gródeckiego, stryjskiego i żółkiewskiego.

Nie ma innego miejsca w Polsce, które tak aktywnie i na taką skalę, z takim rozmachem kultywuje pamięć o tym niezwykłym wielokulturowym dziedzictwie dawnej Rzeczypospolitej, o dziedzictwie Kresów.

Podziel się cytatem

Wykłady, historia i muzyka

Stało się tradycją, że podczas Festiwalu Dziedzictwa Kresów odbywają się sesje popularnonaukowe na temat historii kresowych miasteczek. W tym roku odbyła się ona w dawnej synagodze, a z prelekcjami wystąpili: kustosz Muzeum Kresów w Lubaczowie Janusz Mazur, który swoje wystąpienie poświęcił tematowi: Kościół pw. św. Marii Magdaleny we Lwowie – przemiany architektury i wystroju artystycznego oraz historyk z Cieszanowa Tomasz Róg opowiedział Historię kościoła pw. św. Wojciecha w Cieszanowie. Dobór tematu sesji nie był przypadkowy. Proboszcz parafii pw. św. Marii Magdaleny ks. Józef Kłos, zmuszony do opuszczenia Lwowa, przybył do Cieszanowa i był tu proboszczem aż do śmierci. W kościele pw. św. Wojciecha odbył się koncert sakralny Laudate, w wykonaniu zespołu wokalnego Unanime z Rzeszowa pod dyrekcją dr Anny Marek-Kamińskiej, który wykonał utwory sakralne w czterech blokach tematycznych: hymnicznym, solistycznym, błagalnym i dziękczynnym. Z powodu epidemii nie odbyły się planowane spotkania i koncerty 26-27 lipca. A te, które się odbyły, można było obejrzeć w telewizji, internecie, You Tubie i mediach lokalnych.