Reklama

Historia

Skrywane skarby polskości

Trzeba było wielu lat zmian mentalnościowych, by obok Piłsudskiego wśród twórców Niepodległej przedstawić w podręcznikach szkolnych Dmowskiego czy Paderewskiego – podkreśla prof. Jan Żaryn.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Mateusz Wyrwich: Jest wreszcie pierwszy tego typu instytut – Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Późno. Minęło 30 lat od czasu powrotu wolnej Polski, a wiedza naszego społeczeństwa o myśli politycznej prawicy jest bardzo zaniedbana. Traktowano ją – ba, do dzisiaj tak traktuje tę myśl lewica – jako wiedzę narodową, a więc niebezpieczną, bo... nacjonalistyczną. Z czego to wynika?

Reklama

Prof. Jan Żaryn: Z kilku powodów. Po pierwsze, w latach II wojny światowej i po niej, w warunkach PRL, mordowano zarówno fizycznie, jak i duchowo w przestrzeni publicznej polską prawicę, jej dokonania i przedstawicieli. Zagrzebano ją w stereotypach i pomówieniach. Została tylko wiedza płynąca z Kościoła katolickiego. Miejsce prawicy, szczególnie w edukacji szkolnej i uniwersyteckiej, np. w historii literatury polskiej, niemal w stu procentach wypełniły utwory pisarzy wprost komunistycznych, komunistycznopodobnych, jak „pryszczaci” czy Broniewscy, albo lewicowych, jak Dąbrowska i Nałkowska. Polacy nie odkrywali świata za pośrednictwem systemu wartości prezentowanego przez dramatopisarza Karola Huberta Rostworowskiego, przez wrażliwość Wojciecha Bąka czy nawet Jana Kasprowicza, narodowca, zepchniętego, jak Cyprian Kamil Norwid czy Zygmunt Krasiński, do narożnika „klerykalizmu polskiego”. Przez wiele dziesięcioleci nie uczyli się ekonomii narodowej Romana Rybarskiego ze Stronnictwa Narodowego, za to musieli wkuwać definicje marksistowskie tworzące zręby pseudonauki, czyli ekonomii politycznej państw socjalistycznych. To samo można powiedzieć o polskich fundamentach innych nauk, reprezentowanych w wiekach XIX i XX przez przedstawicieli katolicyzmu społecznego. Cały dorobek KUL, którego przedstawicielem był np. powszechnie nieznany prof. Czesław Strzeszewski, czy obóz narodowy; dzieła jednego z najzdolniejszych filozofów młodego pokolenia II RP – ks. prof. Jana Salamuchy z UJ, członka Organizacji Polskiej, czyli środowiska ONR. Te treści nie są powszechnie znane. Oczywiście, nie byliśmy aż tak szczelnie odizolowani od własnej tożsamości. Elity, szczególnie od końca lat 70. ubiegłego wieku, wychowywały się i kształciły równolegle na dorobku emigracyjnym, który niestety, dość wybiórczo do nas trafiał, głównie via Kultura paryska i jej liberalne, antyklerykalne osiągnięcia. Z kolei po odzyskaniu niepodległości te same elity – z nagłówkiem: „Solidarność” – nie zamierzały się odwoływać do dorobku II RP, w tym do obozu narodowego czy chadeckiego, a szerzej – katolicyzmu społecznego. Pamiętam, że gdy w latach 90. redagowałem wraz z grupą kombatantów NSZ pismo Szaniec Chrobrego, to nie mogliśmy sobie nawet wyobrazić, by miało ono prawo znaleźć się w kioskach, w miejscach publicznych. Atmosfera niszowej i wstydliwej pamięci o polskiej prawicy zabijała jakąkolwiek refleksję, która dopuszczałaby do równego traktowania polskiego dziedzictwa. Trzeba było wielu lat zmian mentalnościowych, by obok Piłsudskiego wśród twórców Niepodległej przedstawić w podręcznikach szkolnych Dmowskiego czy Paderewskiego – zamiast Daszyńskiego i jego rządu lubelskiego. Skład Ligi Narodowej czy choćby Komitetu Narodowego Polskiego do dziś jest nieznany, a jeśli ktoś słyszał o Maurycym Zamoyskim, to dlatego, że przegrał on w wyborach prezydenckich w 1922 r. Tymczasem polityk ten był m.in. twórcą, po gen. Pawle Chrzanowskim, szkoły im. Jana Zamoyskiego, która istnieje do dziś, członkiem KNP, ministrem w rządach, wielkim darczyńcą na rzecz odzyskania niepodległości. Nie ma pewnie Polaka – oprócz Paderewskiego – który by oddał więcej swoich dóbr na cele niepodległościowe. I co? I nic.

Myśl katolicka, nauka społeczna Kościoła zostały sprowadzone do elitarnych ław niektórych szkół wyższych, przede wszystkim seminariów duchownych i uczelni katolickich. Mało też powstaje na ten temat prac magisterskich, doktorskich, niewiele wydaje się książek. Jak to wygląda na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, gdzie jest Pan profesorem? Czy jest katedra o takim profilu?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Oczywiście, nauka społeczna Kościoła jest znana i pogłębiana na Wydziale Teologicznym UKSW, jest olbrzymi dorobek KUL w tym zakresie. Profesura KUL, w tym historycy, z prof. Ryszardem Benderem czy ks. prof. Zygmuntem Zielińskim, uczynili wiele, bym m.in. i ja mógł się wychować na tradycjach katolicyzmu społecznego, które na ziemiach polskich sięgają XIX wieku. Ale czy to są tak znani historycy jak np. profesorowie: Henryk Samsonowicz, Bronisław Geremek czy Andrzej Garlicki – ewidentni beneficjenci PRL, skądinąd też zdolni i inteligentni?

Skąd pomysł łączenia dwóch polityków – Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego w nazwie instytutu?

Reklama

Szukałem ikon, które mogą wypełnić najszerzej te dwa obozy ideowe, a nie tylko polityczno-partyjne, czyli obóz narodowy i obóz katolicyzmu społecznego. Jednocześnie są to ludzie kultur: Dmowski był wybitnym pisarzem, Paderewski – kompozytorem, pianistą i człowiekiem czynu politycznego, jakże ważnego, który doprowadził nas do odrodzonej Polski. Paderewski nadto współcześnie otwiera Polaków na świat zachodni i USA, gdzie także dominuje lewicowo-liberalny przekaz o narodzie, patriotyzmie i chrześcijaństwie. Wpisanie się z polskim dorobkiem chrześcijańsko-narodowym w przestrzeń kulturową Zachodu może być atrakcją dla, porównywalnych do mojego, środowisk intelektualnych, uniwersyteckich i konserwatywnych. Przecież celem elit jest budowanie na wartościach przestrzeni publicznej. Pytanie tylko, jakie wartości mają wygrać. Czy jedynie lewicowe prawa człowieka w interpretacji zmiennego Rozumu?

Będzie Pan Profesor propagował pracę Wielkich Zapomnianych, w tym też prace ks. Marcelego Nowakowskiego, notabene zamordowanego przez Niemców w Palmirach, autora publikacji Strzeż się żydów i bolszewików! Od razu zostanie Pan przez lewicę ogłoszony antysemitą...

Funkcjonuję w życiu publicznym od wielu lat i wielekroć usłyszałem na swój temat różne inwektywy, ale nie robią one na mnie większego wrażenia. Relacje polsko-żydowskie, w tym racje obozu narodowego przed 1939 r., warto zaprezentować, co nie znaczy, że trzeba im dziś sprzyjać. Ksiądz Nowakowski, m.in. poseł na Sejm Ustawodawczy, przez wiele lat proboszcz parafii Najświętszego Zbawiciela w Warszawie, twórca domu kultury katolickiej, w którego siedzibie mieści się dziś Teatr Współczesny, i wielu innych inicjatyw, męczennik za wiarę i Polskę, zamordowany przez Niemców, winien mieć ulicę w swoim mieście, a jego świętość – miejmy nadzieję – zostanie dostrzeżona oczami ludzkimi.

Od Pana Profesora zależą kształt i przyszłość instytutu. Co będzie fundamentem i jakie są ramy tej nowej instytucji w naszym kraju?

Moim zastępcą będzie dr hab. Paweł Skibiński, wybitny historyk młodszego pokolenia. Wśród pracowników znajdą się także inni znani badacze i ludzie pióra, np. dr Krzysztof Kawęcki i dr Rafał Łatka, którzy również reprezentują inne pokolenia. Będzie też młodzież, która dopiero wstępuje na wyżyny historii. Wśród zadań, jakie sobie stawiamy – a jest ich wiele – chciałbym podkreślić tylko jedno, które łączy się także z apelem. Jesteśmy przygotowani do zbierania, opracowywania i udostępniania spuścizn po działaczach obozu narodowego i katolicyzmu społecznego, w tym polskiej chadecji. Apeluję do polskich rodzin rozsianych po świecie, także do Polonii. Ja sam mam w swoim domu kilka takich niepełnych kolekcji, które odziedziczyłem po narodowcach, np. Mieczysławie Harusewiczu, Tadeuszu Hoblerze czy Bożysławie Kurowskim. Już zgłaszają się rodziny, a nawet całe instytucje, które chętnie wydobędą na światło dzienne skrywane skarby polskości. Myślę więc, że nasz instytut był potrzebny. Teraz trzeba udowodnić, że jest wiarygodny, a jego ludzie – pracowici!

2020-05-20 11:37

Oceń: 0 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Stary – znaczy piękny

Przyznaję, że nie znałam starowiśnickiego kościoła. Z okazji 500-lecia jego trwania przybyłam, zobaczyłam i się nim zachwyciłam.

Miłośnicy sztuki zapewne znają tutejszy zamek – siedzibę kolejnych pokoleń Kmitów, a potem Lubomirskich. Zdecydowanie mniej osób wie, że nieopodal stoi zabytkowy kościół św. Wojciecha BM. Świątynia, jej wyposażenie i wystrój aż się proszą, aby przy planowaniu zwiedzania Bochni czy Nowego Wiśnicza uwzględnić czas na nawiedzenie tego pięknego domu Bożego.
CZYTAJ DALEJ

Święci na dziś

Niedziela Ogólnopolska 42/2008, str. 16-17

Archiwum Karmelitów Bosych

Zelia i Ludwik Martin, rodzice św. Teresy od Dzieciątka Jezus

Zelia i Ludwik Martin, rodzice św. Teresy od Dzieciątka Jezus

„Dobry Bóg dał mi Ojca i Matkę godniejszych Nieba niż ziemi. Prosili Pana, by dał im dużo dzieci i by je wziął dla Siebie. Pragnienie to zostało wysłuchane. Czworo małych aniołków uleciało do Nieba, a pięć pozostałych na arenie życia wybrało Jezusa za Oblubieńca”
Św. Teresa od Dzieciątka Jezus i Najświętszego Oblicza

Ona - pełna życia, spontaniczna, zaradna, nie lubi zebrań i podróży. On - cichy, o usposobieniu medytacyjnym, i przeciwnie - lubiący podróże i nowe miejsca. Przeciwieństwa, których zalety uzupełniały się. Oboje w młodości pragnęli się poświęcić wyłącznie Bogu. Bóg jednak chciał dla nich innej drogi - przez ich życie chciał przekonać świat, że w małżeństwie świętość jest możliwa. Zelia i Ludwik Martin. Rodzice św. Teresy od Dzieciątka Jezus. W niedzielę 19 października Kościół uroczyście wyniesie ich do chwały ołtarzy.
CZYTAJ DALEJ

Prezydent: z Michniowem miała zniknąć nie tylko wieś, lecz także prawda o jej męczeństwie

2025-07-12 15:12

[ TEMATY ]

Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej

Andrzej Duda

pl.wikipedia.org

Niemieccy policjanci w płonącym Michniowie. 12 lipca 1943

Niemieccy policjanci w płonącym Michniowie. 12 lipca 1943

Prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników obchodów 82. rocznicy pacyfikacji Michniowa podkreślił, że w zamyśle niemieckiego okupanta miała zniknąć nie tylko wieś, lecz także prawda o jej męczeństwie. Dodał, że pamięć o ofiarach zbrodni to ważny element tożsamości całego narodu.

Jak wskazał prezydent w liście, Michniów chlubił się wielopokoleniową tradycją udziału w walkach o niepodległą Polskę. „Wielu mieszkańców służyło w Wojsku Polskim podczas wojny obronnej 1939 roku. Wieś pomagała też oddziałowi partyzanckiemu Armii Krajowej pod dowództwem porucznika Jana Piwnika ps. Ponury” - napisał.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję