Reklama

Aspekty

Piastowie na Środkowym Nadodrzu (2)

Książęta w Kożuchowie

Ziemie nad Środkową Odrą leżą z dala od wielkich grodów związanych z piastowską historią naszej Ojczyzny.
Do Krakowa, Wrocławia, Poznania, Łęczycy, Sandomierza, Raciborza czy Płocka jest daleko. Ale i u nas królewska dynastia Piastów miała swe gniazda. W roku, w którym wspominamy Chrzest Polski i początki państwowości, warto odwiedzić te miejsca

Niedziela zielonogórsko-gorzowska 48/2016, str. 4-5

[ TEMATY ]

historia

zabytki

commons.wikimedia.org/Skarabeusz

Kaplica pw. Wszystkich Świętych w kościele parafialnym w Kożuchowie, miejsce spoczynku władców

Kaplica pw. Wszystkich
Świętych w kościele parafialnym
w Kożuchowie, miejsce
spoczynku władców

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W październikowym wydaniu „Aspektów” pisałem o Żaganiu i istniejącej tam, w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, nekropolii piastowskich książąt. W tym wydaniu pragnę przybliżyć inne miasto bardzo związane z Piastami – czyli Kożuchów.

Z dziejów grodu i miasta

Obwarowany gród w miejscu dzisiejszego Kożuchowa powstał zapewne w XII wieku. To właśnie z tego założenia rozwinęło się z czasem miasto. W początkach XIII wieku organizm ten rozwinął się na tyle, że miasto założono na prawie polskim. Ok. 1250 r. nadano Kożuchowowi prawo magdeburskie i zorganizowano samorząd. W tym czasie miasto należało do księstwa głogowskiego. Wraz z rządami księcia Konrada I nastąpił znaczny rozwój miasta. W drugiej połowie XIII wieku do Kożuchowa zaczęli przybywać osadnicy niemieccy. Miasto z czasem otrzymało poważne obwarowania. Początkowo były to wały drewniano-ziemne, a na przełomie XIII i XIV wieku wzniesiono mury kamienne. Samo miasto także zaczęło się intensywnie rozrastać. Początkowo wznoszono w Kożuchowie domy drewniane, by ostatecznie w wieku XVI zacząć budować domy murowane i podpiwniczone.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Był Kożuchów miastem żyjącym w średniowieczu głównie z handlu, rzemiosła, piwowarstwa, kuśnierstwa i sukiennictwa. Położenie na ważnych traktach handlowych także dodatnio wpływało na rozwój miasta. Stąd drogi prowadziły do Wrocławia i w drugą stronę do Krosna, i dalej do Szczecina oraz do Głogowa i Poznania.

Wiek XVI dla Kożuchowa to czas niesamowitego rozwoju, jednak już w następnym stuleciu rozwój miasta wyraźnie wyhamował. Związane to było głównie ze skutkami wojny trzydziestoletniej.

Od 1740 r. miasto weszło w skład państwa pruskiego. Ten okres także nie był dla Kożuchowa zbyt pomyślny. Wiek XIX przyniósł ożywienie gospodarcze miasta. Powstają pierwsze fabryki. W okresie II wojny światowej Kożuchów został zniszczony w 60%, jednak wiele wspaniałych zabytków zachowało się do dzisiaj. Świadczą one o książęcej i piastowskiej przeszłości miasta.

Reklama

Książęca rezydencja

Jak na książęcą rezydencję przystało, w Kożuchowie znajduje się także zamek, a właściwie Zamek Książąt Głogowskich. Brzmi to może troszkę dziwnie, ale w XV wieku Kożuchów był stolicą księstwa głogowskiego, po podziale tegoż księstwa na część czeską i książęcą.

Zamek w Kożuchowie był rezydencją dla ostatnich książąt głogowskich: Henryka VIII, Henryka IX i Henryka XI. Zamek wzniesiono w mieście w XIV wieku zapewne na miejscu wcześniejszego, kasztelańskiego grodu. Przypuszcza się, że budowę zamku rozpoczęto za panowania księcia głogowskiego Henryka IV lub jego syna Henryka V Żelaznego. Sama budowla wzniesiona została poza murami miasta, ale była z nimi połączona. Od drugiej połowy wieku XIV pełnił zamek funkcję rezydencji książąt kożuchowsko-zielonogórskich. Mieszkała w nim na stałe po śmierci męża Henryka VIII w 1397 r. księżna Katarzyna Opolska. Śmierć księcia Henryka XI w 1476 r. wywołała tzw. głogowską wojnę sukcesyjną. Początkowo panował w Kożuchowie Jan II Żagański, od 1490 r. zamkiem zarządzali Jagiellonowie, a od 1516 r. zamek stał się siedzibą rycerską Jana von Rechenberga i jego potomstwa.

Piastowie w Kożuchowie

W drugiej połowie XV wieku miasto było miejscem stałego pobytu książąt głogowskich. Z miastem losy swe związali Henryk VIII, Henryk IX i jego syn Henryk XI.

Henryk VIII – to piastowski książę Głogowa. „Roczniki Głogowskie” zapisały o nim następującą opinię: „ (...) sławny książę Henryk, zwany Księciem Wróblem z tego powodu, że spłodził licznych chłopców (...)”. Urodził się pomiędzy 1357 a 1363 r. Gdy 13 kwietnia 1369 r. zmarł książę Henryk V Żelazny, władzę w księstwie głogowsko-żagańskim przejmują wspólnie jego synowie Henryk VI Starszy, Henryk VII Średni Rumpold i właśnie Henryk VIII Wróbel. W 1378 r. bracia dokonują podziału dzielnicy głogowsko-żagańskiej. Henryk VIII Wróbel obejmuje rządy w Kożuchowie, Nowym Miasteczku, Przemkowie, Sławie Śląskiej, Sulechowie, Szprotawie i Zielonej Górze. W 1388 r. Władysław Opolczyk wydał za księcia kożuchowskiego Henryka VIII Wróbla swoją córkę Katarzynę Opolską. Henryk w razie swej bezpotomnej śmierci zobowiązał się do zapisania swojej małżonce prawa do Kożuchowa oraz Zielonej Góry wraz z okręgami.

Reklama

Wróbel prowadził dosyć hulaszczy tryb życia. To powodowało jego ciągłe kłopoty finansowe. Zmarł 14 marca 1397 r. w Szprotawie, a pochowano go w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu. Po Wróblu rządy w Kożuchowie sprawował jego syn Henryk IX.

Henryk IX Starszy, książę głogowsko-żagański, przyszedł na świat między 1387 a 1392. Od 1413 r. książę na Szprotawie, Krośnie Odrzańskim, Świebodzinie i połowie Głogowa wraz z innymi braćmi. Od 1418 r. w wyniku podziału księstwa wraz z bratem Henrykiem X książę na Szprotawie i połowie Głogowa, od 1420 r. dodatkowo na Kożuchowie i Zielonej Górze, również z bratem Henrykiem X. Po śmierci brata Henryka X w 1423 r. rządził samodzielnie. Od 1430 lub 1431 r. ponownie w Krośnie Odrzańskim i Świebodzinie, a od 1446 r. w Lubinie.

Henryk IX zmarł 11 listopada 1467 r. w Krośnie Odrzańskim i pochowano go prawdopodobnie w kościele pw. Matki Bożej Gromnicznej w Kożuchowie.

Ostatnim księciem piastowskim na Kożuchowie był Henryk XI. Henryk XI Głogowski (Kożuchowski) urodził się pomiędzy 1429 a 1435 r. Był człowiekiem dosyć mocno schorowanym. Mieszkał na zamku w Kożuchowie, ówczesnej stolicy księstwa głogowskiego. W 1458 r. umarł brat Henryka XI Zygmunt. Wobec tego Henryk XI zostaje jedynym następcą Henryka IX. Gdy ten umiera w 1467 r., Henryk XI objął rządy w księstwie głogowskim. Nie wykazywał większej inicjatywy politycznej. Był raczej miernym księciem. Oddawał się uciechom życiowym, a w rządzeniu księstwem często liczył na przypadek. Książę umiera 22 lutego 1476 r. w Kożuchowie. Został pochowany w jednej z krypt kożuchowskiego kościoła.

Reklama

Byli tu także Jagiellonowie

Na przełomie XV i XVI wieku księstwo głogowskie i Kożuchów przeżywały swój ponowny rozkwit. Przyczyniły się do tego działania Jagiellonów, którzy pełnili rolę namiestników Śląska. W 1499 r. król Jan Olbracht zrzekł się księstwa głogowskiego na rzecz księcia Zygmunta Jagiellończyka, późniejszego króla Polski Zygmunta Starego. Władysław Jagiellończyk na rzecz Zygmunta przekazał również księstwo opawskie i mianował go namiestnikiem Śląska i Łużyc Dolnych. Przyszły król Polski Zygmunt Młodszy pozostawił po sobie na tych ziemiach znakomitą opinię. Udało mu się ukrócić rozboje. Przeprowadził reformę sądownictwa oraz reformę skarbową. Zainstalował na zamku kożuchowskim mocny oddział dla obrony miasta i traktów handlowych. Uczciwie należy dodać, że książę Zygmunt był lojalny wobec swego brata Władysława Jagiellończyka, króla Węgier i Czech. Nawet mu przez myśl nie przemknęło, by przywracać piastowski Śląsk Polsce. Były to już ostatnie chwile, by tę wspaniałą dzielnicę zwrócić Koronie polskiej.

Ziemie nad Środkową Odrą bardzo mocno związane są z piastowską dynastią królów i książąt. Szczep piastowy także w naszej diecezji mocno wrósł w glebę i historię tej ziemi. Warto o tym pamiętać, odwiedzając prastare zamki i kościoły.

2016-11-23 13:09

Ocena: 0 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Rękopisy ku pokrzepieniu serc

[ TEMATY ]

zabytki

Agata Iwanek

To najlepszy dowód na to, że zakup rękopisów Henryka Sienkiewicza przez Ossolineum cieszy się ogromną popularnością.

CZYTAJ DALEJ

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Pio Si/pl.fotolia.com

Od Wielkiego Czwartku Kościół rozpoczyna uroczyste obchody Triduum Paschalnego, w czasie którego będzie wspominać mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W Wielki Czwartek liturgia uobecnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie przez Jezusa Eucharystii oraz kapłaństwa służebnego.

Wielki Czwartek jest szczególnym świętem kapłanów. Rankiem, jeszcze przed wieczornym rozpoczęciem Triduum Paschalnego, ma miejsce szczególna Msza św. Co roku we wszystkich kościołach katedralnych biskup diecezjalny wraz z kapłanami (nierzadko z całej diecezji) odprawia Mszę św. Krzyżma. Poświęca się wówczas krzyżmo oraz oleje chorych i katechumenów. Przez cały rok służą one przy udzielaniu sakramentów chrztu, święceń kapłańskich, namaszczenia chorych, oraz konsekracji kościołów i ołtarzy. Namaszczenie krzyżem świętym oznacza przyjęcie daru Ducha Świętego.. Krzyżmo (inaczej chryzma, od gr. chrio, czyli namaszczać, chrisis, czyli namaszczenie) to jasny olej z oliwek, który jest zmieszany z ciemnym balsamem.

CZYTAJ DALEJ

Abp Galbas w Sosnowcu przeprosił wiernych za każde zgorszenie, które kiedykolwiek spowodowali księża

2024-03-28 23:35

[ TEMATY ]

Abp Adrian Galbas

flickr.com/episkopatnews

Abp Adrian Galbas

Abp Adrian Galbas

- Kościelne postępowanie w bulwersującej sprawie sprzed miesięcy dobiega końca - powiedział abp Adrian Galbas SAC, administrator apostolski diecezji sosnowieckiej sede vacante. W czasie Mszy Wieczerzy Pańskiej, którą odprawił w sosnowieckiej bazylice katedralnej, przeprosił wiernych za każde zgorszenie, które kiedykolwiek spowodowali księża.

- Po podjęciu ostatecznych decyzji, zostanie o nich poinformowana opinia publiczna. Także w sprawie, która w ostatnich dniach spowodowała, że diecezja sosnowiecka znalazła się na czołówkach gazet, jestem zdeterminowany, by wszystko wyjaśnić i adekwatnie zareagować. Proszę przyjąć moje zapewnienie, że nic w tej, jak i w żadnej innej gorszącej sprawie, nie jest i nie będzie zbagatelizowane - powiedział.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję