ANNA CICHOBŁAZIŃSKA: – W tym roku mija 20 lat od powstania Rady Ruchów, Stowarzyszeń i Bractw Archidiecezji Częstochowskiej. To dobry moment na podsumowanie dotychczasowych działań świeckich zrzeszonych w katolickich ruchach, ale i na sięganie do początków konsolidacji świeckich wspólnot w naszej archidiecezji. Co stało u początków Rady?

KS. DR DARIUSZ NOWAK: – Potrzeba wzajemnego poznania się wspólnot, posługa charyzmatami, dzielenie się doświadczeniami, koordynacja wspólnych działań i inicjatyw oraz podjęcie współpracy na forum archidiecezji. Dzieła tworzenia Rady podjął się na początku lat 90. ub. wieku pierwszy asystent Rady ks. Stanisław Gancarek ze środowiskiem świeckich skupionym wokół tworzącego się Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich i Ruchu Rodzin Nazaretańskich. Ich praca zaowocowała powołaniem przez abp. Stanisława Nowaka 10 maja 1995 r. jednej z pierwszych w Polsce Archidiecezjalnych Rad Ruchów Katolickich. W styczniu następnego roku na Jasnej Górze odbył się pierwszy kongres ruchów. Warto o tym przypomnieć, bo był to pierwszy w Polsce kongres katolickich zrzeszeń.

– Co wiemy o początkach działalności Rady?

– O „dziecięcych” latach działalności Rady usłyszeliśmy w czasie wieczoru wspomnień w parafii św. Floriana w Częstochowie, stanowiącego jeden z punktów programu V Kongresu Rady Ruchów, Stowarzyszeń i Bractw naszej archidiecezji. Oprócz ks. Stanisława, który przedstawił kulisy powołania Rady, wspominali ten czas m.in. Ela Markowska, Małgosia Topolska, Czesław Janiszewski i pierwsi trzej przewodniczący Rady: Krzysztof Klimczyk, Andrzej Filipski i Grzegorz Nienartowicz.

– Jakie były pierwsze zadania Rady?

– Podczas pierwszego kongresu ruchów okazało się, że tworzymy sporą grupę wspólnot o różnych charyzmatach, które mają podobne cele formacyjne, ewangelizacyjne i apostolskie. Skłoniło to pierwszych odpowiedzialnych za Radę do podjęcia prac nad ustaleniem zasad współpracy. Grupę tę poznałem jesienią 1996 r. Przez cały następny rok opracowywaliśmy Kartę Ruchów. W styczniu 1998 r. odbyło się w Centrum Duchowości „Święta Puszcza” w Olsztynie k. Częstochowy pierwsze forum Rady, które pozwoliło się poznać przedstawicielom wspólnot i podjąć uchwałę przyjmującą treść Karty Rady za dokument konstytuujący jej działania. Stało się też okazją do wybrania pierwszego Zarządu Rady, zaprzysiężonego przez abp. Stanisława Nowaka w uroczystość Objawienia Pańskiego 6 stycznia 1998 r. w katedrze Świętej Rodziny. Jako główne zadanie na ten rok – poświęcony w Kościele powszechnym Duchowi Świętemu – uczestnicy forum podjęli decyzję zorganizowania po raz pierwszy Nowenny do Ducha Świętego w archikatedrze (24-30 maja) oraz II Kongresu Ruchów, Stowarzyszeń i Bractw Archidiecezji Częstochowskiej (11-13 maja).

– Jakie były założenia kongresu?

– W Kościele trwał Rok Ducha Świętego i dlatego kongres obradował pod hasłem: „W mocy Ducha Świętego”. Rozpoczął się w piątek 11 września Marszem dla Ducha Świętego z katedry na Jasną Górę. Przy 5 stacjach tej drogi wspólnoty świeckich prezentowały swoje charyzmaty; przy katedrze Świętej Rodziny były to wspólnoty prorodzinne, przy kościele św. Zygmunta – charyzmatyczne, na pl. Biegańskiego – młodzieżowo-ewangelizacyjne, przy Cepelii – społeczno-oświatowe, pod Szczytem Jasnej Góry – maryjne. W sobotę 12 września zaprosiliśmy wszystkie wspólnoty z archidiecezji na spotkanie. Ich przedstawiciele otrzymali pamiątkową świecę i tekst przesłania kongresowego, które prezentowali w niedzielę w swoich wspólnotach parafialnych.

– A co ustalono na drugim forum?

– Wtedy uczestnicy spotkali się po raz pierwszy w siedmiu zespołach wspólnot, które posługują podobnymi charyzmatami (odwzorowanie siedmiu darów Ducha Świętego), aby podjąć konkretne działania w ramach wspólnej pracy formacyjnej i apostolskiej. Podtrzymano również tradycję spotkań modlitewnych w archikatedrze w czasie Nowenny do Ducha Świętego, zakończonej Eucharystią z Pasterzem archidiecezji w noc uroczystości Zesłania Ducha Świętego. W Roku Jubileuszowym 2000 po raz pierwszy zwołaliśmy wspólnoty na przeżywanie Nowenny do Ducha Świętego do 9 kościołów stacyjnych naszego miasta, skąd w wigilię tej uroczystości w procesji gwiaździstej udaliśmy się do katedry na wspólnotową Eucharystię. Tę formę powtórzyliśmy w latach następnych, a niedziela Zesłania Ducha Świętego stała się patronalnym świętem katolickich zrzeszeń.

– Jak Rada pracuje na co dzień?

– Obecnie w Radzie zarejestrowane są 53 ruchy zgrupowane w 7 zespołach o wspólnych charyzmatach. Każdy zespół reprezentują w Radzie lider – osoba świecka i kapelan. Oczywiście każde zrzeszenie ma swojego asystenta kościelnego i lidera. Przedstawiciele wspólnot spotykają się raz w roku na walnym zebraniu (forum). Zapoznają się z wytycznymi Episkopatu Polski na nowy rok duszpasterski, które służą pomocą w podjęciu nowych inicjatyw i zadań w kolejnym roku.

– Proszę wymienić ażniejsze inicjatywy podjęte przez Radę?

– Dotyczyły rodziny i ochrony życia. Miały charakter prospołeczny, jak choćby walka z punktami sprzedaży alkoholu, weto w sprawie in vitro czy starania, by samorząd miejski wspierał finansowo naprotechnologię. Akcje te łączyły się ze zbieraniem podpisów pod petycjami czy listami. Owocem tych działań było zorganizowanie w Urzędzie Miasta Częstochowy konferencji na temat naprotechnologii, a w konsekwencji podjęcie uchwały o współfinansowaniu przez samorząd leczenia niepłodności tą metodą. Od 2012 r. sztandarowym dziełem ruchów są Marsze dla Życia i Rodziny i Dni Rodziny. Trzeba tu wspomnieć, że Marsz w Częstochowie w 2010 r. był jedną z pierwszych takich akcji w Polsce, dopiero w następnych latach ten sposób manifestacji wartości prorodzinnych zaczął się tak prężnie rozwijać w naszym kraju. W naszej archidiecezji było to możliwe dzięki fundacji założonej przez przewodniczącego Rady Grzegorza Nienartowicza. Fundacja gromadzi środki na organizację tych masowych przedsięwzięć. Dzięki tym akcjom świeccy gromadnie dają świadectwo wiary i przywiązania do wartości rodzinnych.

– Jaka jest obecnie kondycja ruchów katolickich w naszej archidiecezji?

– Wpływa na nią demografia. Zauważamy zmniejszanie się liczby członków, choć są oni coraz bardziej aktywni. W radach miejskich, radach dzielnicy jest wielu członków ruchów katolickich. Oblicza się, że nawet do 100 parlamentarzystów ma swoje korzenie w ruchach katolickich. Niestety, starzejące się społeczeństwo i emigracja zrobiły swoje. Ruchy poszukują nowych form dotarcia do społeczeństwa. Tu szczególnie aktywne są zrzeszenia ewangelizacyjne, które wychodzą na ulice miast. Jak ważna jest ta działalność, świadczy powołanie przez abp. Wacława Depo w strukturach Kurii Zespołu ds. Nowej Ewangelizacji, któremu przewodzi ks. Michał Krawczyk.
W strukturach Rady Ruchów, Stowarzyszeń i Bractw są wspólnoty, które założone zostały ponad 100 lat temu, jak Franciszkański Zakon Świeckich, ale też nowe, jak Wspólnota Przymierza Rodzin „Mamre”. Prężnie rozwijają się wspólnoty charyzmatyczne, mające korzenie w Odnowie w Duchu Świętym, Czciciele Miłosierdzia Bożego im. św. s. Faustyny, Rycerstwo Niepokalanej... Ale nowe czasy wymagają nowych form dotarcia do wiernych we wspólnotach parafialnych, mówił o tym tu, w „Niedzieli”, o. Schulz, jezuita, przewodniczący Ogólnopolskiej Rady Ruchów Katolickich, który spotkał się z liderami wspólnot naszej archidiecezji w czasie trwania piątego kongresu ruchów. Na pewno trzeba wykorzystywać nowe narzędzia, jak choćby społeczności skupione wokół portali katolickich czy akcje modlitewne lub społeczne, które skupiają wokół konkretnego projektu tysiące ludzi, jak Marsze dla Życia i Rodziny czy wspólne czytanie Biblii.
Jest jeszcze wiele tematów do podjęcia przez świeckich. Oni sami są społecznie aktywni nie tylko w Kościele, ale także w różnych obszarach życia społecznego. Świeccy to ogromny potencjał Kościoła. Mówił o tym Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej „Christifideles laici”.

* * *

Zespoły w Radzie Ruchów, Stowarzyszeń i Bractw Archidiecezji Częstochowskiej zrzeszające wspólnoty o wspólnym charyzmacie

zrzeszenia prorodzinne – lider Daria Jeziorowska, kapelan ks. Marek Szumilas
zrzeszenia charytatywne – lider Grzegorz Nienartowicz, kapelan ks. Tomasz Knop
zrzeszenia kontemplacyjne – lider Janina Strzyżewska, kapelan ks. Dariusz Nowak
zrzeszenia społeczne – lider Izabela Tyras, kapelan ks. Jarosław Sroka
zrzeszenia oświatowo-wychowawcze – lider Elżbieta Markowska, kapelan ks. Stanisław Gancarek
zrzeszenia ewangelizacyjne – lider Stanisław Popczyk, kapelan ks. Mariusz Foltyński
zrzeszenia maryjne – lider Janina Wiewiór, kapelan ks. Teofil Siudy
przewodniczący Rady Ruchów, Stowarzyszeń i Bractw Archidiecezji Częstochowskiej – Grzegorz Nienartowicz
asystent kościelny Rady – ks. Dariusz Nowak