Reklama

W wolnej chwili

Bielski ręcznik obrzędowy wpisany na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Bielski ręcznik obrzędowy, niegdyś pełniący ważną rolę w życiu społeczności wiejskiej, został wpisany na Krajowa listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego - poinformowali w piątek PAP badacze i zaangażowani w odtworzenie tej tradycji.

[ TEMATY ]

Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego

ręcznik obrzędowy

Narodowy Instytut Dziedzictwa

A. Dębowska-Jankiewicz, Narodowy Instytut Dziedzictwa

Ikony z ręcznikiem obrzędowym

Ikony z ręcznikiem obrzędowym

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Informację o wpisie bielskiego ręcznika na listę potwierdził też w piątek PAP Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Ręcznik obrzędowy występował w całej Polsce, jednak w Podlaskiem tradycja była mocno zakorzeniona, dzięki zamieszkującej te tereny ludności prawosławnej. Ręcznik występował także w katolickich wsiach, jednak nie odgrywał znaczącej roli ani nie był tak zdobny, jak w prawosławiu. Kultywowana była jeszcze w latach 50. i 60. ub. wieku, a dzięki działaniom - tradycja odrodziła się.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Ręcznik tradycyjnie pełnił ważną rolę w życiu społeczności wiejskiej w południowo-wschodniej części regionu. Wykonuje się go z lnu, na którym umieszcza się misternie wykonany haft lub koronkę.

Tradycyjnie ręcznik ważną rolę odgrywał w obrzędzie zamążpójścia. Zgodnie z tradycją, młode kobiety w wieku 14-16 lat miały obowiązek przyszykować kilka ręczników jako swój posag. Umieszczano go na drodze, po której przejeżdżała furmanka, a później także samochód wiozący młodych do ślubu. Natomiast w cerkwi młoda para stawała na takim ręczniku, co miało zapewnić nowożeńcom dobrobyt. Na ręczniku młoda para stawała także na progu domu weselnego, gdzie witano ją chlebem i solą. Ręcznikami ozdabiano również ikony w świętym kącie. Tradycyjnie też obecny był w obrzędach pogrzebowych.

Reklama

"Ręcznik to jest fenomen i bardzo ważny element naszego dziedzictwa kulturowego. To jest nasze bogactwo nie tylko w formie materialnej, ale i duchowej. My chcemy chwalić się tym, pokazywać, że ręcznik jest ważny i żeby ludzie, którzy go nie znają - dowiedzieli się, ale też ci, którzy go znają - otworzyli kufry i wyjęli z nich ręczniki i chwalili się, przekazywali swoim dzieciom z dumą" - powiedziała w rozmowie z PAP Alina Dębowska wieloletnia kierowniczka Muzeum w Bielsku Podlaskim (oddział Muzeum Podlaskiego), która od lat badała tradycję tego ręcznika, zaangażowana była też w pisanie wniosku.

Podkreśliła, że uhonorowany został ręcznik, ale też praca kobiet, bo to one zazwyczaj wykonywały te ręczniki, a przekazywane były z pokolenia na pokolenie. "To ukłon w stronę tej tradycji naszych pradziadów, prababek, babć" - powiedziała. Wyraziła nadzieję, że ręcznik obrzędowy będzie elementem promocji województwa, bo - jak podkreśliła - na to zasługuje.

Przypomniała, że jeszcze pracując w muzeum od wielu lat prowadziła tam działania, by przywrócić zanikającą tradycję tych ręczników z terenu bielskiego, a także badania terenowe, by dokumentować ten ręcznik. Przypomniała, że w ramach badań jeżdżono po wsiach i fotografowano zachowane w domach ręczniki, opisywano je, a następnie zamieszczano w katalogach. Organizowano też wystawy, spotkania, powstała internetowa baza ręczników a także pracownia Podlaskiego Rękodzieła Ludowego, która działa przy Bielskim Domu Kultury.

Dębowska przyznała, że była to ciężka wieloletnia prace, ale przyniosła rezultaty. "Coraz więcej osób zaczęło wracać do ręcznika, nie tylko wystawy w regionie, te ręczniki zaczęły się pojawiać i też ta cała technika wykonania. Tkaczki zaczęły sobie przypominać i tkać te nasze ręczniki - zwyczaje po prostu zaczęły być coraz bardziej powszechne, ludzie zaczęli być dumni z tego ręcznika i to zaczęło procentować" - podkreśliła badaczka.

Reklama

Oceniła, że najtrudniej było właśnie znaleźć kobiety, które haftują te ręczniki nadal. "Zwyczaje były, obrzędy funkcjonowały, a brakowało kobiet haftujących" - dodała. Przypomniała, że ręcznik funkcjonował do lat 60. ubiegłego wieku, był haftowany przez kobiety i umieszczany w posagu, a potem korzystano z tych już powstałych ręczników i nie powstawały już nowe. "I teraz otworzyły się oczy, zaczęły haftować kobiety młode" - mówiła.

"Są depozytariuszki, są tradycje wyszywania i przekazywania tej wiedzy o obrzędach - to wypracowałam u młodych ludzi, u starszych dowiedziałam się i przekazałam dalej, teraz oni dalej przekazują" - powiedziała. Cieszy się, że tradycja jest "żywa i znana".

Z komunikatu zamieszczonego w piątek przez NID wynika, że oprócz bielskiego ręcznika obrzędowego, na Krajową niematerialną listę dziedzictwa kulturowego wpisano też umiejętność wykonywania pająków ze słomy, papieru i bibuły na Lubelszczyźnie, tradycje tkackie Bodzentyna i okolic a także tradycje Górali Czadeckich. Natomiast Festiwal Folklorystyczny "Limanowska Słaza" został wpisany do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

2025-01-18 07:53

Oceń: +4 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Przed Mszą św. z Papieżem Leonem XIV święto w Castel Gandolfo

2025-07-11 18:11

[ TEMATY ]

Castel Gandolfo

Papież Leon XIV

@Vatican Media

Leona XIV mieszkańcy i turyści przywitali w Castel Gandolfo 6 lipca

Leona XIV mieszkańcy i turyści przywitali w Castel Gandolfo 6 lipca

Na dwa dni przed Mszą Świętą, której przewodniczyć będzie Papież w parafii św. Tomasza z Villanueva, ks. Tadeusz Rozmus, salezjanin i proboszcz świątyni, podkreśla duchowe i wspólnotowe zaangażowanie wiernych. „Za każdym razem, gdy Papież tu przyjeżdża, miasto zmienia się w miejsce świętowania” – mówi ksiądz proboszcz.

W centrum Castel Gandolfo znajduje się papieska parafia pod wezwaniem św. Tomasza z Villanueva, której patronem jest hiszpański augustianin. W czasie, gdy w miasteczku przebywa podczas letniego wypoczynku Papież Leon XIV, miejsc to staje się platformą spotkania, wiary i służby.
CZYTAJ DALEJ

Odnalezione relikwie?

Niedziela zielonogórsko-gorzowska 12/2021, str. IV

[ TEMATY ]

relikwie

relikwiarz

Brunon z Kwerfurtu

Ks. Adrian Put

Srebrny relikwiarz św. Bonifacego Brunona z Kwerfurtu

Srebrny relikwiarz św. Bonifacego Brunona z Kwerfurtu

W większości publikacji na temat św. Brunona, towarzysza św. Benedykta i św. Jana w misji do Polski Chrobrego, można znaleźć informację, że jego relikwie zaginęły. Ich brak był m.in. jednym z powodów nieobecności brunonowego kultu w naszej ojczyźnie w wiekach średnich. Okazuje się jednak, że jego relikwie są. Być może nawet nie zaginęły?

Święty Brunon z Kwerfurtu jest autorem niezwykle ważnych dla polskiej historii i kultury dzieł: Żywot Świętego Wojciecha, List do cesarza Henryka II i Żywot Pięciu Braci Męczenników. Kim jest i jak to było z jego relikwiami?
CZYTAJ DALEJ

Włochy: odrestaurowano sześćsetletni fresk Fra Angelico, przedstawiający Ukrzyżowanie Chrystusa

2025-07-12 10:03

[ TEMATY ]

Włochy

commons.wikimedia.org

Fra Angelico: Ukrzyżowanie (San Marco, Florencja).

Fra Angelico: Ukrzyżowanie (San Marco, Florencja).

Sześćsetletni fresk, przedstawiający Ukrzyżowanie Chrystusa, autorstwa bł. Fra Angelico (1395-1455) - jednego z najwybitniejszych malarzy wczesnego Odrodzenia, pieczołowicie odrestaurowano w przyklasztornym kościele św. Dominika we Fiesole koło Florencji. Dzieło, ukryte pod wieloma warstwami farb, odzyskało swój pierwotny blask dzięki wsparciu amerykańskiej organizacji non‑profit Friends of Florence (Przyjaciele Florencji).

Dominikanin Guido di Pietro, w zakonie - Jan z Fiesole, znany jako Fra Angelico, zwany „Malarzem Anielskim” ze względu na swój subtelny, wręcz eteryczny sposób używania barw i światła, łączył średniowieczną duchowość z technicznymi osiągnięciami Renesansu. Jego obrazy były nie tylko wyrazem kunsztu artystycznego, lecz także aktem głębokiego oddania i modlitwy. 3 października 1982 św. Jan Paweł II wyniósł go na ołtarze, ale nie była to klasyczna beatyfikacja, lecz potwierdzenie kultu przez wprowadzenie jego imienia do mszału.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję