Sześćdziesiąt lat temu przebywający wówczas z wizytą w Szczecinie prymas Polski abp Stefan Wyszyński otrzymał wiadomość, że papież Pius XII mianował go członkiem Kolegium Kardynalskiego. To wydarzenie z historii Kościoła w Polsce, jak i naszego, lokalnego na Pomorzu Zachodnim przypomniano 30 listopada 2012 r. Tego dnia w auli Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego odbyło się sympozjum naukowe zatytułowane „Kardynał Stefan Wyszyński - Pamięć i wdzięczność na Pomorzu Zachodnim”.

Sympozjum zostało przygotowane przez pracowników Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego, Archiwum Państwowego w Szczecinie oraz Parafię pw. św. Jana Chrzciciela w Szczecinie. Poprowadził je organizacyjnie ks. prof. US Grzegorz Wejman.

Abp Stefan Wyszyński przybył do Szczecina na zaproszenie duszpasterza akademickiego ks. dr. Władysława Siwka SJ w trudnej sytuacji, jaka nastąpiła po likwidacji przez władze Studium Wiedzy Religijnej. Utrudniało to formację duszpasterstwa młodzieży akademickiej. Autorytet Prymasa Polski miał pomóc rozwiązać powstałe napięcie. Prymas przybył do Szczecina 29 listopada 1952 r. i gościł w nim do 1 grudnia. W czasie tego pobytu w niedzielę 30 listopada przyjechał do Szczecina z Warszawy ks. prał. Hieronim Goździewicz, przywożąc depeszę otrzymaną z Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej. Monsinior Giovanni Battista Montini (przyszły papież Paweł VI) przekazał w niej informację, że na tajnym konsystorzu 12 stycznia 1953 r. papież Pius XII wprowadzi Prymasa Polski do grona Kolegium Kardynalskiego. Przed Mszą św. sprawowaną w południe w kościele pw. św. Jana Chrzciciela przez ks. inf. Zygmunta Szelążka Ksiądz Prymas przekazał wiernym wiadomość o swojej nominacji kardynalskiej i wygłosił kazanie.

W swoich notatkach „Pro Memoria” Prymas w tym dniu zapisał: „Wdzięczność swoją zwracam ku Ojcu Niebieskiemu, ku Chrystusowi, ku Kościołowi, ku Ojczyźnie mej katolickiej i ku Rodzicom. Podkreślam fakt radosny, że właśnie ze Szczecina wysyłam depeszę dziękczynną do Ojca Świętego, z tego Szczecina, o którym - obok Wrocławia, Opola, Gorzowa i Olsztyna - tyle mówiłem Ojcu Świętemu. Papież zna mój sposób myślenia i rozumowania w sprawie Ziem Zachodnich. Jeżeli więc dziś obdarza mnie purpurą, to widzę w tym aprobatę dla tych myśli”.

Komunistyczna władza nie pozwoliła Prymasowi Polski udać się do Rzymu na wspomniany konsystorz. Insygnia kardynalskie odebrał Prymas Polski z rąk Ojca Świętego Piusa XII dopiero 18 maja 1957 r.

Po powitaniu przybyłych na sympozjum naukowe uczestników głos zabrał abp prof. Andrzej Dzięga, podkreślając znaczenie obchodzonej rocznicy wydarzenia z przed lat sześćdziesięciu. W jego przekonaniu „można i należy na tamte wydarzenia patrzeć jak na znaki czasu, które do dzisiaj żyją, które czegoś nas uczą, coś znaczą, o czymś przekonują, do czegoś inspirują, w czymś podtrzymują, rozszerzają perspektywę, rozjaśniają przestrzeń… Chcę, byśmy tę konferencję potraktowali w kategoriach znaku, który jest ważny także na dzisiaj i na jutro dla nas jako duszpasterzy tej ziemi”. Słowa podziękowania abp A. Dzięga skierował na ręce ks. prał. dr. Aleksandra Ziejewskiego za przypomnienie o terminie rocznicy tego wydarzenia.

Następnie zabrał głos gość z Warszawy, rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego ks. prof. Stanisław Dziekoński. Ksiądz Rektor przedstawił relacje łączące Patrona z powstałym w 1999 r. Uniwersytetem jego imienia i poprzedzającą go od 1954 r. Akademią Teologii Katolickiej, którym to uczelniom swoją opieką zapewniał autorytet i siłę moralną. Mówca podkreślił patronat naukowy podejmowany przez te uczelnie dla inicjatyw na naszym terenie. Mówił też o wpływie osób kształtujących oblicze ATK, potem UKSW, zwłaszcza abp. Kazimierza Majdańskiego i bp. Stanisława Stefanka TChr.

Kolejnym mówcą był ks. dr Aleksander Ziejewski. Przedstawił temat „Prymas Polski a bazylika św. Jana Chrzciciela w Szczecinie”. Na tle ówczesnej trudnej sytuacji nasilających się represji wobec Kościoła katolickiego szczegółowo przypomniał fakty i atmosferę wizyty Prymasa w Szczecinie.

Dużym zainteresowaniem cieszyło się wystąpienie ks. prof. Zygmunta Zielińskiego przybyłego z Lublina. Wykład przeprowadzony został z wielką werwą. Wygłosił go nie tylko znakomity znawca historii Kościoła, ale także świadek epoki znający kard. Stefana Wyszyńskiego osobiście, gdyż obaj pochodzą z archidiecezji gnieźnieńskiej. Ks. prof. Z. Zieliński mówił o znaczenie kard. Wyszyńskiego dla Kościoła w Polsce.

Ks. dr Robert Masalski, dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Szczecinie, zaprosił na zwiedzenie przygotowanej okolicznościowej wystawy. W siedmiu blokach tematycznych przedstawione zostały pobyty prymasa Wyszyńskiego w Szczecinie (lata 1952, 1957, 1966 oraz dwukrotne wizyty w 1972 i 1974).

Po przerwie ks. prof. US Grzegorz Wejman omówił rolę prymasa Wyszyńskiego w procesie organizacji Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim. Organizacja na tym terenie aż do 28 czerwca 1972 r. (bulla papieża Pawła VI „Episcoporum Poloniae coetus”) miała charakter prowizoryczny i funkcjonowała pod presją nieżyczliwej władzy państwowej. Prelegent ukazał, jak w tej sytuacji radził sobie prymas Wyszyński, jakie podejmował decyzje w obsadzaniu personalnym tymczasowych administratorów. Kardynał „nie tylko patrzył na te ziemie z Warszawy, ale chciał być tu obecny z posługą pasterską, umocnieniem wiary, ale także z misją polonizacyjną”, stwierdził prelegent i omówił wszystkie dziewięć jego wizyt na tym terenie.

Następnie głos zabrali znakomici znawcy zawartości archiwów państwowych: prof. Kazimierz Kozłowski (Wydział Humanistyczny US) i dyrektor Archiwum Akt Nowych w Warszawie dr Tadeusz Krawczak. Pierwszy referent skupił się na roli, jaką odegrał kard. Wyszyński w procesie polonizacji ziem nad Odrą i Bałtykiem. Drugi wskazał na materiały przechowywane w zbiorach kierowanej przez niego instytucji dotyczące aktywności społecznej i religijnej kard. Wyszyńskiego. Stwierdził, że ciągle pozostaje jeszcze wiele ciekawych źródeł do przebadania.

Iwona Czarcińska reprezentowała na konferencji Instytut Prymasowski w Warszawie. Zabezpiecza on i upowszechnia dziedzictwo Prymasa Tysiąclecia, wychodząc z założenia, że mądrość jego nauki jest skarbem nie na jedno pokolenie. Korzystając z przysługujących mu praw autorskich, Instytut wydaje jego kazania oraz opracowania mu poświęcone.

Obecność kard. S. Wyszyńskiego w sąsiednich diecezjach metropolii ukazali ks. dr hab. Robert Kufel i ks. dr Tadeusz Ceynowa. Pierwszy mówił o terenie diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, drugi diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Konferencję zakończyło wystąpienie ks. dr. Grzegorza Chojnackiego, prodziekana WTUS, zatytułowane „Prymas Stefan Wyszyński wobec młodzieży”.

Wieczorem uczestnicy konferencji zgromadzili się w bazylice św. Jana Chrzciciela. Zwracała uwagę udekorowana kwiatami, fotografią Kardynała i palącą się świecą ambona, z której przed 60 laty przemawiał Stefan Wyszyński, dziś tytułowany sługą Bożym. Od 29 maja 1989 r. z inicjatywy papieża bł. Jana Pawła II toczy się proces beatyfikacyjny, który na etapie diecezjalnym zakończył się 6 lutego 2001 r. Teraz proces prowadzony jest na etapie rzymskim. Aktualny stan procesu beatyfikacyjnego przedstawił wicepostulator o. dr Gabriel Bartoszewski OFMCap. On też wygłosił słowo Boże podczas uroczystej Mszy św. sprawowanej pod przewodnictwem abp. Andrzeja Dzięgi.

W jej trakcie w transepcie wschodnim bazyliki poświęcone zostało epitafium. Pod wizerunkiem twarzy Sługi Bożego znajdują się jego słowa wypowiedziane w Krakowie 12 maja 1974 r.: „Dla nas po Bogu największa miłość to Polska”. Pod nim umieszczono purpurową piuskę kardynalską, wręczoną jako dar przez przedstawicielki Instytutu Prymasowskiego.

Delegacja archiwistów - prof. Kazimierz Kozłowski, dr Jan Macholak i wydawca Mariusz Kotarski - przyniosła jako dar ołtarza cenny historycznie obraz, który powstał i doznawał kultu w obozie jenieckim Stalag XI-A w Altengrabow koło Magdeburga. Przedstawia Matkę Bożą Niepokalaną unoszącą się nad obozem jenieckim. Złożony został na ręce abp. A. Dzięgi z przekonaniem, że powinien znaleźć się na naszych ziemiach, gdyż tu w czasie wojny znajdowały się też takie obozy.

Uroczystość zakończyło zapalenie zniczy, złożenie kwiatów i modlitwa przed pomnikiem Prymasa Polski, autorstwa prof. Czesława Dźwigaja, stojącym przed kościołem.

Wygłoszone na sympozjum naukowym referaty znajdą swoje miejsce w przygotowywanej publikacji książkowej. My zaś możemy wspomóc swoją modlitwą toczący się proces beatyfikacyjny, by wielki pasterz Kościoła polskiego Stefan Wyszyński, zwany Prymasem Tysiąclecia, ale także „Kardynałem szczecińskim”, został wyniesiony do chwały ołtarzy.