Podstawową wartością, która jest darem Kościoła dla Europy i świata, jest wizja osoby ludzkiej i rodziny. Kościół ukazał to przez naukę o godności człowieka i przykład życia. Nauka o tym, kim jest człowiek i skąd płynie jego godność, ma swoje zakorzenienie w Bogu. Z tego samego źródła płynie praktyka: „Miłuj bliźniego swego jak siebie samego!” (Rz 13, 9). Dzieje Apostolskie są wspaniałym przykładem miłości bliźniego. Praktycznym wymiarem tej miłości była i jest działalność dobroczynna Kościoła. Zakony i bractwa chrześcijańskie zajmowały się pomocą biednym i opieką nad chorymi. Finansowały budowę szpitali i przytułków. Zajmowały się ich administrowaniem i utrzymaniem. Kościół stworzył w ramach organizacji diecezjalnej, parafialnej i zakonnej sieć wyspecjalizowanych zakładów. Choć jest to zobowiązanie administracji państwowej, Kościół pełnił i pełni zadanie to z poświęceniem.
Wkładem Kościoła do kultury europejskiej jest to, że stawał on w obronie każdego człowieka, szczególnie ludzi uciśnionych, głosząc równość wszystkich wobec prawa. To nauczanie społeczne Kościoła „rodzi się w świetle Słowa Bożego”. Celem jest realizacja sprawiedliwości. Jan Paweł II stwierdza, że „nie ma prawdziwego rozwiązania kwestii społecznej poza Ewangelią”, i mówi to z całą mocą pasterskiego przekazu.
Według Jana Pawła II, Kościół wnosi w kulturę europejską celowość życia człowieka i ukazuje jego ostateczny sens. Pisał on już o tym w encyklice Redemptor hominis i wraca do tego tematu w wielu wystąpieniach dotyczących Europy. Jest to szczególny dar dla kultury każdej epoki, także dla współczesnej kultury europejskiej. Naruszony został bowiem sens tej celowości zaistnienia. Zamiast uznania celowości życia człowieka - istnieje ślepa wiara w postęp. Logika i kultura: „zużyj i wyrzuć” wchodzi w porządek produkcji, przenika organizację społeczeństwa, pociągając za sobą degradację osoby i jej wartości. Człowiek staje się rzeczą, towarem. Jan Paweł II, świadomy tych zagrożeń, ukazuje sens ludzkiego życia od strony wiary, miłości i nadziei, odwołując się do Ewangelii i do korzeni kultury europejskiej.
Bardzo istotny jest też wkład Kościoła katolickiego we właściwy stosunek do ludzkiej pracy. Nauka zawarta w Biblii znalazła swój praktyczny wyraz w regule św. Benedykta - patrona Europy, który połączył obowiązek pracy z modlitwą, uczył szacunku dla każdej pracy ludzkiej. Wychowanie benedyktyńskie dało ludziom formację, którą można nazwać europejską. Tej problematyce Jan Paweł II poświęcił wiele uwagi. Wniósł przy tym nowe spojrzenie na pracę w stosunku do swych poprzedników i do Soboru Watykańskiego II. Ta nowość wyraża się choćby w stwierdzeniu, że „praca ludzka stanowi istotny klucz - i to chyba najistotniejszy do całej kwestii społecznej”. Ojciec Święty podkreśla też, że nie można posiadać dla posiadania lub wbrew czy przeciw pracy. To nauczanie jest dziś szczególnie potrzebne.
Zdaniem Jana Pawła II, wkład Kościoła w rozwój nauki, sztuki i literatury jest niepodważalny. Chrystianizacja i jednoczenie Europy metodą benedyktyńską polegały na przekazywaniu wszechstronnego wykształcenia przy zachowaniu dziedzictwa antyku. Wywodząc się z tej formacji, Kościół stworzył różne typy szkół. Pod jego opieką powstało wiele uniwersytetów, stał się twórcą i promotorem uniwersytetów. To Kościół przez tworzenie szkół i upowszechnianie wiedzy ukazał, że nauka winna stać się dobrem całego społeczeństwa. Rozwinął swoiste systemy filozoficzne i teologiczne. Tworzył naukowe podstawy życia społeczno-politycznego. Według Jana Pawła II, obecne zadanie Kościoła wobec nauki i uniwersytetów jest podwójne. Po pierwsze - aprobata dla metod naukowych i osiągnięć badawczych. Po drugie - dążenie do harmonii pomiędzy wiedzą i wiarą. Papież mówi także do uczonych: „Nie lękajcie się przyjąć Chrystusa”.
Kościół ma również swój wybitny i wyjątkowy udział w tworzeniu i wspieraniu sztuki i literatury. Mówi o tym Jan Paweł II w wielu przemówieniach, a przede wszystkim w Liście do artystów. Widzi sztukę jako powołanie, odkrywanie i ukazywanie piękna, a zarazem jako odpowiedzialność za wychowanie innych.
Papież podkreśla, że w Europie Kościół pierwszych wieków tworzył sztukę i literaturę, a malarstwo można spotkać już w katakumbach. Literatura powstała w formie listów, traktatów czy komentarzy biblijnych i hymnów związanych z liturgią. Kiedy Kościół zyskał pełną swobodę, zaczął korzystać ze sztuki starożytnej i tworzyć własną architekturę, rzeźby, muzykę, śpiew, malarstwo. Ten niepowtarzalny klimat kultury chrześcijańskiej ofiarował Europie i światu. Kościół jest jednak nie tylko strażnikiem przeszłości, ale troszczy się o budowanie przyszłości. Dlatego powiększa dziedzictwo dóbr kultury, odpowiadając na potrzeby wszystkich epok i wszystkich kultur.
Jan Paweł II jest przekonany, że sztuka jest humanizowaniem świata, prawdziwa sztuka jednoczy ludzi.
Kościół katolicki ma także swój udział w tworzeniu klimatu pokoju w kulturze europejskiej. Pismo Święte przedstawia Boże przesłanie pokoju. Jest on wielkim dobrem, o które chrześcijanie mają się starać we wzajemnych relacjach, także w odniesieniu do innych ludzi. „Pokój jest jednym z najważniejszych osiągnięć kultury, zasługuje na poświęcenie mu całej energii intelektualnej i duchowej”. Według Jana Pawła II, zależy on od sprawiedliwości i prymatu ducha w życiu społecznym. Swoim nauczaniem Papież wnosi w kulturę przepowiadanie i zadanie pokoju. Wzywa do działania na rzecz pokoju ludzi różnych religii. Jest niestrudzonym rzecznikiem jedności między religiami i między narodami.
Można też mówić o wyjątkowych zasługach osobistych Jana Pawła II - jako głowy Kościoła katolickiego - w tworzeniu kultury europejskiej. Zajmuje się on tą problematyką więcej niż jego poprzednicy. Sam mówi o sobie: „Czuję ciążącą na mnie odpowiedzialność za umocnienie stosunków Stolicy Apostolskiej ze wszystkimi kulturami (...) W tym celu postanowiłem ustanowić i powołać do życia Radę ds. Kultury, która będzie zdolna ożywiać Kościół w stale odnawianym spotkaniu zbawczego orędzia Ewangelii z wielością kultur, pośród różnorodności ludów”.
Jan Paweł II uważa, że najważniejszy wkład Kościoła w kulturę to przepowiadanie prawdy i zabezpieczenie transcendentalnego charakteru osoby ludzkiej. Mimo że Kościół zwraca się do wielu narodów i kultur, nie dąży do ich jednoczenia. Wychodząc naprzeciw temu, co nazywa się „duchem czasu”, usiłuje łączyć tradycję i postęp w kulturze. Jest pokorny, ale i krytyczny.
Udział Kościoła katolickiego w tworzeniu kultury europejskiej jest wielką rolą obecności Kościoła w świecie.