Z udziałem przedstawicieli organizacji kombatanckich, żołnierzy kampanii wrześniowej, Armii Krajowej oraz młodzieży szkolnej, władz miejskich, i przedstawicieli parlamentu i Kościoła 1 września odbędą się w Częstochowie uroczyste obchody 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej. W ramach obchodów m.in. na placu Pamięci Narodowej zostanie odprawiona Msza św. w intencji poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej mieszkańców Częstochowy i regionu. Po Mszy św. odbędzie się Apel Pamięci i złożenie kwiatów pod pomnikiem Poległym w Obronie Ojczyzny.

Natomiast w Wieluniu uroczyste obchody rocznicy wybuchu II wojny światowej odbędą się w dniach 31 sierpnia – 1 września, pod honorowym patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. W ramach obchodów odbędą się m.in.: uroczyste odsłonięcie tablicy „Pamięci Wychowanków Szkoły Powszechnej w Rychłowicach ofiar niemieckiego okupanta w okresie II wojny światowej”, Msza św. w intencji poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej mieszkańców Wielunia i okolic, celebrowana przez arcybiskupa seniora Stanisława Nowaka, konferencja naukowa pt. „Ludność cywilna wobec aktów terroru”, złożenie hołdu ofiarom bombardowania w dniu l września 1939 r. oraz widowisko multimedialne „historia światłem malowana”.

Wojska hitlerowskie wkroczyły do Częstochowy 3 września 1939 r. Dzień później, w tzw. krwawy poniedziałek, w masakrze przeprowadzonej przez Wehrmacht straciło życie ponad 200 mieszkańców. Już w dniach 1-3 września w pobliżu Częstochowy doszło do jednej z największych bitew kampanii wrześniowej. Na polach wsi Mokra Wołyńska Brygada Kawalerii dowodzona przez płk. Juliana Filipowicza zniszczyła ponad 100 czołgów i pojazdów mechanicznych nieprzyjaciela.

W okresie II wojny światowej ogromny dramat spotkał częstochowskich Żydów. Zagłada „dużego getta” rozpoczęła się 21 września 1942 r. i kosztowała życie blisko 30 tys. ludzi. Po Powstaniu Warszawskim Częstochowa stała się faktyczną stolicą Polski podziemnej. Znajdowała się tu Komenda Główna AK z jej dowódcą gen. Leopoldem Okulickim ps. „Niedźwiadek”. Tu także funkcjonował największy uniwersytet „podziemny”, stworzony przez kadrę naukową Uniwersytetu Warszawskiego, Poznańskiego, SGH, SGGW, Akademii Medycznej w Warszawie oraz Wilnie. W częstochowskim kościele św. Jakuba schronienie znalazło wielu kapłanów i uciekinierów po Powstaniu Warszawskim. 16 stycznia 1945 r. do miasta wkroczyły wojska radzieckie.

Już 1 września 1939 r. o godz. 4.40 niemieckie lotnictwo przeprowadziło atak bombowy na Wieluń. Rozkaz zbombardowania Wielunia wydał generał-major Wolfram von Richthofen – odpowiedzialny za zbombardowanie Guerniki były szef sztabu, a potem dowódca Legionu Condor; we wrześniu 1939 r. dowódca niemieckiego lotnictwa szturmowego, które w 1939 r. bezlitośnie bombardowało również Warszawę.

Nalot na Wieluń przebiegał w trzech fazach. Pierwsza fala samolotów – 29 maszyn – zbombardowała zachodnią część Wielunia. Jedne z pierwszych ładunków wybuchowych spadły na cel chroniony konwencjami międzynarodowymi – Szpital pw. Wszystkich Świętych, wyraźnie oznaczony na dachu symbolem Czerwonego Krzyża. Podobny los spotkał położony nieopodal budynek oddziału położniczego oraz gmach Szpitala Zakaźnego przy ul. Piłsudskiego w Wieluniu. Drugi nalot (również 29 samolotów) został przeprowadzony pół godziny po zakończeniu pierwszego, a jego celem była wschodnia część miasta. Podczas trzeciego ataku, w którym znów uczestniczyło 29 maszyn, ponownie zbombardowano szpital, gdzie w sumie zginęło 26 chorych, 2 zakonnice i 4 pielęgniarki.

Niemcy zrzucili na Wieluń łącznie 380 bomb, które zabiły ok. 1200 osób, w tym dzieci i chorych. Miasto zostało zniszczone w 70 proc., a samo ścisłe centrum w 90 proc., m.in. ratusz miejski, budynki sakralne – kościół farny i klasztor poaugustiański oraz synagoga.

Najtrudniejsza sytuacja dla polskiej ludności katolickiej w okresie II wojny światowej istniała w tzw. Kraju Warty (Reichsgau Posen, Wartheland, Warthegau), do którego została włączona część diecezji częstochowskiej, w powiększonym powiecie wieluńskim. Od samego początku kapłani z terenu ziemi wieluńskiej zostali poddani represjom. Już 9 listopada 1939 r. Niemcy aresztowali 7 kapłanów katolickich i pastora ewangelickiego z Wielunia. 6 października 1941 r. wszyscy kapłani zostali aresztowani i wywiezieni do obozu przejściowego w Konstantynowie k. Łodzi, a stamtąd do obozu koncentracyjnego Dachau. W sumie do obozu w Dachau zostało wywiezionych 55 kapłanów z ziemi wieluńskiej (w tym 2 zakonników).

W latach 1939-45 zostało zamordowanych 61 duchownych diecezji częstochowskiej, w tym dwóch kapłanów wieluńskich: ks. Maksymilian Binkiewicz i ks. Ludwik Gietyngier, którzy zostali beatyfikowani przez św. Jana Pawła II w dniu 13 czerwca 1999 r. w Warszawie.