Stoją na straży cichych wiosek, skryte za kamiennymi parawanami, otulone zielenią starych drzew. Są, żyją i czuwają od dawna - niemi świadkowie historii - drewniane zabytki architektury sakralnej.
W okolicach Łodzi przetrwało ich całkiem sporo. Większość z nich stoi na uboczu, z dala od ruchliwych dróg, nie przyciągając oczu przejeżdżających, a oddając cały swój urok wiernym chcącym przyjść do Boga. I to właśnie one zasługują na szczególną uwagę, na dostrzeżenie tej nieprzejednanej siły, która w nich drzemie, która pozwoliła im trwać w erze szkła, betonu i metalu. To dzięki ofiarności wiernych i troski proboszczów budowle te, będące mieszkaniem Boga, nie rozsypały się.
Prawdziwą perłą drewnianego budownictwa sakralnego jest barokowy kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła z końca XVIII w. w Białej koło Zgierza. Ten pięknie zadbany kościół przyciąga nie tylko wiernych, ale i licznych letników oraz przejezdnych.
Już z daleka widać ciemne tło fasady, a nasz wzrok kieruje się ku obliczu Chrystusa zawieszonego na krzyżu koloru kości słoniowej. Niewiele jest kościołów, w których Chrystus nie czeka na wiernych w świątyni lecz wychodzi ku nim na zewnątrz, a Jego ręce, choć przybite do krzyża, zdają się przywoływać do siebie.
Wczesnobarokowe wnętrze przyciąga wzrok i jednocześnie daje wrażenie bliskości Boga, pozwala na wyciszenie i zadumę. Na uwagę zasługuje rozbudowana nastawa ołtarza. W jej zwieńczeniu znajdujemy patronów bielskiego kościoła, a wyłaniający się ze srebrnych obłoków Chrystus wręcza im klucze i księgę. Poniżej wzrok kieruje się na obraz Przemienienie Pańskie. Nieocenione piękno i blask niespotykany nigdzie indziej wydobywa się z XIX-wiecznego obrazu olejnego Trójca Święta, którego jakby strzegą z prawej strony - rzeźba św. Wojciecha, a z lewej - rzeźba św. Stanisława Biskupa Męczennika ze Szczepanowa.
Równie interesujące są ołtarze boczne: prawy, którego centralnym akcentem jest XVII-wieczny obraz rokokowy, przedstawiający św. Piotra w okowach, oraz lewy z XIX-wiecznym obrazem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, autorstwa J. Zielińskiego z Łęczycy.
Tuż za lewym ołtarzem znajduje się rokokowa ambona z wizerunkami czterech ewangelistów. W odróżnieniu od innych kościół w Białej posiada piękne sklepienie kolebkowe.
Opuszczając to miejsce trudno się nie odnieść z uznaniem do troski kapłanów i ofiarności wiernych, dzięki którym świątynia ta zachowała całe piękno wyczarowane z drewna.
Na północny zachód od Białej, w miejscowości Modlna (gm. Ozorków) znajduje się drewniany kościół pw. Bożego Ciała, który w pierwotnej wersji powstał w I połowie XV w., a obecny wygląd został nadany na przełomie XVII/XVIII w.
Stropy nawy i prezbiterium pokryto malowidłami. Wyposażenie wnętrza, choć skromne, zachwyca swą prostotą i lekkością. Głównym akcentem wyposażenia jest barokowy ołtarz z rzeźbami św. Stanisława i św. Wojciecha oraz obrazami Matki Bożej z Dzieciątkiem i św. Stanisława z Piotrowinem.
Warto również zwrócić uwagę na barokową ambonę i chrzcielnicę. Szkoda byłoby, będąc w tym urokliwym miejscu, nie zajrzeć do środka kaplicy, gdzie znajduje się barokowy ołtarz z rzeźbami św. Wojciecha i św. Józefa oraz przyścienny nagrobek z piaskowca z leżącą postacią Mateusza Wawrzeckiego.
Niezwykłość tego miejsca jest uwidoczniona już w samej nazwie miejscowości, w której znajduje się kościół. Jest prawdopodobne, że w miejscu, gdzie teraz znajduje się kościół, przed tysiącem lat stała świątynia pogańska. Słowo „modla” w języku naszych prasłowiańskich przodków znaczy to samo, co ofiara.
Innym równie pięknym okazem drewnianej architektury sakralnej jest kościół pw. św. Szczepana w Koźlu koło Strykowa.
Kościół powstał w XVIII w. z drzewa modrzewiowego. Wyposażenie wnętrza stanowią: ołtarz główny z obrazem Matki Bożej, oraz późnobarokowe ołtarze boczne wraz z chrzcielnicą z początku XIX w.
Piękny teren przykościelny oraz urocze wnętrze kościoła przyciągają uwagę nie tylko parafian ale i przejezdnych.
Przy drodze Stryków-Brzeziny położony jest malowniczy kościół w Niesółkowie.
Powstał on na miejscu poprzedniego, w II połowie XVII w. z fundacji biskupów włocławskich.
Lekko zniszczone wnętrze mieści w sobie biały ołtarz główny wykończony złotymi akcentami roślinnymi i kolumnami. W ołtarzu na czerwonym tle króluje posrebrzana płaskorzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem. Na bokach widnieją dwie rzeźby - świętych Piotra i Pawła. Ołtarz główny zwieńcza mały, trójkątny obraz Ukoronowanie Matki Bożej, a po jego bokach „stoją na straży” rzeźbione anioły.
W prezbiterium znajduje się renesansowa ambona z przepięknym drewnianym baldachimem. Na bocznych ołtarzach dostrzec można obrazy olejne: św. Wojciecha - patrona parafii i Jezusa Miłosiernego, oraz mały portret św. Faustyny.
Będąc w tym kościele, należy przyjrzeć się malowidłom sufitowym. W nawie głównej, pośrodku stropu ukazana jest biblijna scena narodzin Chrystusa, a po bokach widnieją symbole czterech ewangelistów. W prezbiterium, tuż nad posoborowym ołtarzem ukazuje się postać gołębicy na tle trójkąta - symbolu Trójcy Świętej, a całość wkomponowana jest w okrąg - symbol wszechświata.
Istnieje potrzeba wielu prac konserwatorsko-naprawczych ale dzięki staraniom tutejszego Księdza Proboszcza świątynia powoli odzyskuje dawną świetność.
W okolicach Brzezin, w malowniczo położonej wiosce Kołacinek, usytuowano przepiękny kościół z końca XVII w. Dziś ciągle zachwyca swoistym pięknem, a zwłaszcza wnętrzem pokrytym malaturą o przedziwnej harmonii barw.
Wzrok przyciągają liczne obrazy: w ołtarzu głównym obraz Matki Bożej Częstochowskiej z II połowy XIX w. oraz inne obrazy świętych: św. Gertrudy, św. Szczepana i św. Pawła oraz ten przedstawiający ucieczkę Świętej Rodziny do Egiptu.
Mamy nadzieję, że artykuł przybliży chociaż trochę Czytelnikom urok, jaki kryje się w drewnianych kościołach naszych okolic.
Niech te malownicze, okryte długowieczną historią i odznaczające się prostotą kościoły nie pójdą w zapomnienie i nie zginą pod ciężarem „betonowej cywilizacji” XXI w.
Może warto samemu poznać te stare świątynie, zachwycić się ich pięknem, odetchnąć zapachem modrzewiowego drewna i nasycić się widokiem wiekowych drzew rosnących wokół.
A może warto wybrać się na wycieczkę (rodzinną, szkolną) szlakiem drewnianej architektury sakralnej?